Bireylerin  sahip  olduğu kişilik  tipleri  belirlenirken  belirtilen  beş  faktörün  bağımsız  bir şekilde değerlendirilmesi söz konusudur. Kişilik tipleri birçok sınıflandırmaya tabi tutulabilmektedir. Araştırma kapsamında; dışadönük-içedönük, uyumlu, sorumlu, nevrotik ve gelişime açık kişilik türleri üzerinde durulmaktadır.

 Uzmanlar bu kişilik tiplerini şöyle açıklıyorlar;

Dışadönük ve İçedönük Kişilik Tipleri: Dış  dünyaya  açık  olan  dışadönük  bireyler,  içedönük bireylerin  tam  tersi  özellikler. Dışadönük  bireylerin  en belirgin özellikleri heyecanlı, hayat dolu, konuşkan, neşeli, hırslı, arkadaş canlısı, girişken ve sosyal  kişiler  olmalarıdır.  Kişilerarası  ilişkilerde  baskınlık,  insanlarla  zaman  geçirmeyi  ve eğlenmeyi sevme, gücü elde bulundurma, istekli ve girişken olma, sosyal ortamlarda aktif olma ve  arkadaşça  davranma  gibi  özellikler  en  genel  görülen  özelliklerdendir.  Bu  bireyler  olumlu duygulara sahiptirler .Enerjik, coşkulu, insanlarla kolay iletişim ve ilişki kurabilen, iş  birliğine  yatkın, sosyal  yönü güçlü, dış dünyaya açık olan dışadönük kişilerin aksine içedönük kişiler genelde içe kapanık, hoşlanmayan,  insanlardan  uzak  duran,  çok  fazla  konuşmayan,   özellikle konuşmalarında tutukluk sergileyen bireylerdir.

Uyumlu kişilik tipi: Uyumluluk özelliği taşıyan bireylerin yardımseverlik, başkalarını düşünme, cömertlik,  dürüstlük,  hoşgörü,  alçak  gönüllü  olma,  rekabetten  çok  uzlaşmaya  önem  verme, kişilerarası  çatışmalardan  uzak  durma  özelliklerinin  daha  fazla  ön  plana  çıktığı  buna  karşın, uyumluluk düzeyi düşük bireylerin ise neredeyse her olayda muhalefet eden, eleştirel bakış açısı yüksek,  düşmanca  tavırlar  sergileyen,  başkalarına  karşı  kayıtsız  davranan, tartışmayı  seven kişiler olduğu görülmektedir.

Sorumlu  kişilik  tipi: Sorumluluk  özelliğine  sahip  bireyler  düzenli,  dürüst,  tedbirli,  disiplinli, sorumluluk duygusu, başarı eğilimi ve görev bilinci yüksek, sabırlı, sistemli, azimli, hırslı, titiz, başarı odaklı, güvenilir, sistemli, özenli ve dikkatli, planlı ve harekete geçmeden önce düşünen kişilerdir. Bu faktörün diğer ucunda ise plansız, dağınık, güvenilmez, belirli bir amacı olmayan, gelgitleri  olan,  disiplinsiz,  tembelliğe  meyilli,  görev  bilinci  oldukça  düşük,  düzensiz,  dikkati kolay dağılan, erteleyen, başarılı olmayı çok önemsemeyen ve vurdumduymaz gibi özelliklere sahip olan sorumsuz bireyler bulunmaktadır.

Nevrotik  kişilik  tipi: Nevrotiklik  ya  da  duygusal  dengesizlik  özelliği  sergileyen  bireylerin depresif  ve  hüzünlü,  kaygılı,  sinirli  ve  gergin,  depresif,  sıkılgan,  özgüveni  düşük,  öfkeli  ve alıngan  oldukları,  duygusal  gel-gitler  yaşamaya  daha  meyilli  oldukları,  depresif stresli durumlardan  daha  kolay  etkilendikleri  ve  ortamı  terk  etme  ve  uzaklaşma  eğilimine  sahip oldukları  görülmektedir.  Nevrotiklik  düzeyi  düşük  olan  kişilerin  ise  duygusal  açıdan  daha dengeli,  rahat  oldukları,  strese  neden  olan  durumlarla  başa  çıkabilen,  kolay  öfkelenmeyen, özgüveni yüksek ve genelde olumlu duygular taşıyan bireyler oldukları gözlenmektedir.

Gelişime  açık  kişilik  tipi: Bazı  araştırmacılar  bu  boyutu  zeka,  bazıları  kültür  bazıları  ise deneyime  açıklık  şeklinde  adlandırmıştır.  Bu  kişilik  tipine  sahip  bireyler  meraklı  ve  kültürlü bireyler  olmaktadır.  İnsanlarla  kolay  anlaşır  ve  sosyaldirler.  Sorunları  çözme  odaklı  olarak yaşamaktadırlar ve çabuk uyum sağlarlar. Paylaşımcı yapılarının yanı sıra, şeffaf davranmaya da özen  göstermektedirler. Yaratıcı,  duyarlı,  yenilikçi,  açık  fikirli,  analitik düşünen, meraklı, bağımsız, kendini ifade etmede zorluk çekmeyen kişilik özellikleri deneyime açıklık boyutu altında tanımlanmaktadır. Deneyime kapalı bireyler ise çoğunlukla tutucu, ilgisiz, klasik ve alışılmış, esnek olmayan, sıradan özellikler sergileyen kişilerdir. Yıllar boyunca çeşitli araştırmacılar tarafından ve farklı dillerde de yapılan araştırma ve analizler sonucunda modelin bireyin kişilik özelliklerini açıklamada yeterli olduğu kabul edilmiştir.

Kişilik tipleri ile kariyer algısı ve seçimi arasındaki ilişki incelendiğinde; 

1.Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi: Öncelikle bireylerin kişilik özelliklerini belirlemek için uygun psikometrik araçlar kullanılır. Bu araçlar, beş büyük kişilik faktörü olarak bilinen açıklık, sorumluluk, dışa dönüklük, uyumluluk ve duygusal denge gibi özellikleri değerlendirebilir.

2.İlgi Alanlarının ve Değerlerin İncelenmesi: Bireylerin ilgi alanları ve değerleri, hangi tür işlerden zevk aldıklarını ve hangi iş ortamlarının kendilerine uygun olduğunu gösterebilir. Bu, kariyer seçiminde önemli bir rol oynar.

3.Kariyer Algısı ve Tutumlarının Değerlendirilmesi: Bireylerin kariyer hedefleri, beklentileri, motivasyonları ve kariyere yönelik tutumları üzerine araştırmalar yapılır. Bir kişi kendi yeteneklerine ve ilgi alanlarına uygun bir kariyeri tercih edebilir veya tercih etmeyebilir.

4.Kişilik ve Kariyer Seçimi Arasındaki İlişkinin Analizi: Elde edilen veriler analiz edilir ve kişilik özellikleri ile kariyer tercihleri arasındaki ilişkiler incelenir. Örneğin, yüksek açıklığa sahip bireyler daha yaratıcı işlere yönelebilirken, yüksek sorumluluk sahibi bireyler daha organizasyonel görevleri tercih edebilir.

5.Kariyer Danışmanlığı ve Gelişimi: İncelemeler sonucunda elde edilen bilgiler, kariyer danışmanlarının bireylere daha uygun kariyer seçenekleri sunmasına ve kariyer gelişimlerini desteklemesine yardımcı olabilir.

6.Uyum ve Tatminin Değerlendirilmesi: Kişilik ile uyumlu bir kariyer seçimi genellikle daha yüksek iş tatmini ve başarıyla sonuçlanabilir. Bu da bireylerin kendilerini işlerine daha bağlı ve tatmin olmuş hissetmelerini sağlar.

Sonuç olarak, kişilik tipleri ile kariyer algısı ve seçimi arasındaki ilişkinin incelenmesi, bireylerin kendi yetenekleri, ilgi alanları ve değerleri doğrultusunda daha uygun kariyer yollarını seçmelerine yardımcı olabilir. Bu tür araştırmalar, hem bireylerin hem de işverenlerin daha tatmin edici çalışma deneyimleri sağlamak için kullanabileceği önemli bilgiler sunabilir.

Böyle bir çalışma yapmak, farklı kişilik tiplerinin, bireylerin kariyer algısı ve seçimi üzerindeki etkileri belirlemeye çalışmaktır. Kariyer algısına ilişkin basamakların incelenmesi ve kişilik türleri ile aralarındaki ilişkinin tespit edilmesi önem arz etmektedir. Bu doğrultuda anket tekniği kullanılarak hizmet sektöründe çalışanlar üzerinde bir araştırma yapılmıştır. Araştırmada beş faktör kişilik boyutları ile kariyer değerleri boyutları arasında istatistiksel açıdan pozitif yönlü anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Beş faktör kişilik alt boyutları ile örgütsel kariyer yönetimi uygulamaları arasındaki ilişki korelasyon analizi ile ele alındığında, çalışanların beş faktör kişilik alt boyut algıları ile örgütsel kariyer yönetim uygulamaları arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Buna göre, çalışanların dışadönük kişilik özellikleri ve uyumluluk özellikleri arttıkça örgütsel kariyer yönetimi uygulamalarına ilişkin algılarının da arttığı görülmektedir.

Bazı kişilik tipleri ve bunlarla uyumlu kariyer seçeneklerine örnekler şöyle sıralanabilir;

Analitik ve Mantıklı Kişilikler:

   - Mühendislik: Analitik düşünen insanlar, mühendislik gibi sayısal ve problem çözme becerilerinin önemli olduğu mesleklerde başarılı olabilirler.

   - Finans: Analitik kişilikler, finansal analiz, yatırım veya muhasebe gibi alanlarda da başarılı olabilirler.

Yaratıcı ve Sanatsal Kişilikler:

   - Sanat ve Tasarım: Yaratıcı kişilikler, resim, grafik tasarım, moda tasarımı veya film yapımı gibi sanatsal mesleklerde mutlu olabilirler.

   - Yazarlık: İfade yetenekleri olanlar yazarlık, senaryo yazımı veya reklamcılık gibi alanlarda başarılı olabilirler.

Sosyal ve İnsan Odaklı Kişilikler:

   - Psikoloji veya Psikiyatri: Empati yetenekleri güçlü olanlar, insanların zihinsel sağlığını iyileştirmek için psikoloji veya psikiyatri alanlarında çalışabilirler.

   - Öğretmenlik: İnsanlarla etkileşimde bulunmayı sevenler, öğretmenlik veya rehberlik gibi eğitimle ilgili meslekleri düşünebilirler.

Liderlik Yetenekleri Olan Kişilikler:

   - İş Yönetimi: Liderlik özellikleri taşıyan kişiler, iş yönetimi, yönetici pozisyonları veya girişimcilik gibi kariyer seçeneklerini değerlendirebilirler.

   - Politika: Liderlik ve iletişim becerileri olanlar siyasete ilgi duyabilirler.

Maceraperest ve Risk Alan Kişilikler:

   - Girişimcilik: Risk almayı seven kişiler, kendi işlerini kurmayı veya yeni projeleri başlatmayı düşünebilirler.

   - Spor: Maceraperest kişilikler, sporcu veya dağcı gibi fiziksel meydan okumaları seven kariyerlerde başarılı olabilirler.

Organize ve Disiplinli Kişilikler:

   - Proje Yönetimi: Organize olma ve detaylara dikkat etme yetenekleri olanlar, proje yönetimi veya organizasyon planlaması gibi alanlarda başarılı olabilirler.

   - Sağlık Hizmetleri Yönetimi: Sağlık hizmetleri yönetimi gibi disiplin gerektiren meslekler de düşünülebilir.

Kişilik tipleri karmaşık ve çeşitlidir, bu nedenle her bireyin kişiliği benzersizdir. Kişiliğinizi ve ilgi alanlarınızı anlamak, hangi kariyer seçeneklerinin sizin için daha uygun olduğunu belirlemekte yardımcı olabilir. Ayrıca, kişilik özelliklerinizi geliştirmek ve yeni beceriler kazanmak da belirli kariyer hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olabilir. İdeal kariyer seçiminizi belirlemek için profesyonel bir kariyer danışmanından da destek alabilirsiniz.