Geçtiğimiz hafta Kırgızistan’da Çin'in ülkeye bağışladığı araçlar Başkent Bişkek'e ulaştı Otobüsler, itfaiye araçları ve ambulanslar. Asya’nın göbeğinde Çin adeta gövde gösterisi yaptı. Araçlarda "Ortak bir gelecek için Çin'den yardım" yazılı olması dikkat çekiciydi.
KIRGIZİSTAN BORÇ GİRDABINA GİRİYOR
Çin’in hemen çıkış noktasında kapı komşusu Orta Asya yeralıyor. Asya’nın üretim devi Çin, Orta Asya’ya adeta parasıyla girmiş durumda. Orta Asya ülkelerinin Çin’e borç listesine bakıldığında bu görülüyor. Çin’e dünyada en çok borçlu olan 5.ülke Kırgızistan olmuştu. Kırgızistan’ın GSYİH’isinin %30’unu Çin’den alınan borçlar oluşturuyor. Orta Asya’da Çin’in borcu bulunan birçok ülke bulunuyor. Tacikistan listede 20.Türkmenistan 23.Özbekistan’ın da 40.
ÇİN ORTA ASYA’YI FETHEDİYOR
Çin, ana yatırım merkezlerinden biri olarak Orta Asya'yı fethetme yolunda hızla ilerliyor.
Özbekistan'ın Semerkand kentinde geçtiğimiz yıl son toplantısını yapan Şanghay İşbirliği Örgütü (SCO) zirvesi önemli yol haritalarını bize gösterdi. Odak noktası, büyük ölçüde Çin tarafından finanse edilen Orta Asya kalkınması oldu. Çin parasıyla zaten bölgede. Demiryolları, otoyollar ve köprüler için finansmanda çoğunlukla Çin'den.
ÇİN’İN AMERİKA’YA BAĞIMLILIĞINI KIRACAK
Orta Asya ülkeleri bu projelere gönüllü atlıyor. Çünü bu projeleri mallarını Avrupa'ya götürmenin bir yolu olarak görüyorlar. Ancak, bu lojistik yatırımlar, ana üretim merkezi statüsündeki Çin'in hakim etkinliğini korunmasını inşa etmeye yönelik. Çin de ürettiği malları başka pazarlara satmak istiyor. Şu anda Çin, ihracat için neredeyse tamamen ABD ve Avrupa pazarlarına bağımlı. Orta Asya'dan gerçekleşecek projeler bu bağımlılığı kıracak. Özbekistan'ı Afganistan üzerinden Pakistan'a bağlayan Trans-Afgan demiryolu bu açıdan önemli. Demiryolunun Asya ile Avrupa arasındaki ticaret için alternatif ulaşım yolları oluşturması bekleniyor.
STATETİK PROJELER YÜRÜTÜYOR
Çin-Orta Asya doğal gaz boru hattı; Çin-Kazakistan-Özbekistan demiryolu; Çin-Kırgızistan Demiryolu; ve Çin-Kırgızistan-Özbekistan karayolu önemli diğer projeler.
ŞİÖ üye ülkeleri dünya nüfusunun yarısını ve dünya GSYİH'sının en az %25'ini oluşturuyor.
TİCARETTE BÜYÜK GÜVEN KRİZİ YAŞANIYOR
Şu anda dünyanın Ukrayna Rusya savaşı ve Dünyanın farklı yerlerinde devam eden gerginlikler , ticaret ve yatırım akışlarını istikrarsızlaştırıyor ve gıda ve enerji güvenliği sorunlarını arttırıyor. Küresel olarak derin bir güven krizi yaşıyoruz.
KÜRESEL TEDARİK ZİNCİRLERİ KIRILDI
Gittikçe istikrarsızlaşma küresel tedarik zincirlerinin onarılamayacak bir duruma doğru ilerlemesine neden olacak. Bu durum dünya ekonomisinin eski gelişme rotasına geri dönmesine neden olacak gibi görünüyor. Dolayısıyla Orta Asya ve bu bölgedeki projeler daha da önem kazanacak. Eğer bu üretici kaynak Çin lehine olursa işler Türklerin istediği gibi olmayacak.
Asyalı bir güç olan Çin Devleti tarih boyunca çeşitli zamanlarda batıya doğru genişleme politikası izlemiştir. SSCB’nin dağılması ile Orta Asya’da bir güç boşluğu doğurmuş ve Çin yine bu boşluktan faydalanarak batıya doğru genişlemeye başlamıştır.
Bugün Çin’in ana yatırım merkezlerinden biri olarak Orta Asya'yı ekonomik olarak fethetme yolunda ilerliyor.
