Azerbaycanlı aktivistler üç haftayı aşkın bir süredir Hankendi'nden Laçin'e giden yolu kapattılar.
Aktivistler Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinde Ermeniler tarafından yasadışı olarak çıkarıldığını iddia ettikleri maden yataklarına erişim talep ediyorlar. Bölge, Kasım 2020'de İkinci Karabağ Savaşı'nın sonunda üç ülke arasında imzalanan ateşkes anlaşması 'Üçlü Bildiri' uyarınca şu anda Rus barış güçlerinin geçici kontrolü altında bulunuyor.
KRİTİK BİR BÖLGE
Laçin kritik öneme sahip bir bölge. Ermenistan'ın 18 Mayıs 1992'de Azerbaycan ile kanlı çatışma sırasında işgal ettiği eski Dağlık Karabağ özerk bölgesinin dışındaki ilk yerdi.
Peki Laçin'i önemli kılan nedir? 1987-1988'de birleşme sloganı altında Karabağ özerkliğini Ermenistan'la birleştirmek için projeyi başlatan Ermeni milliyetçileri, bu karayolu bağlantısının kurulmasını hayati bir stratejik hedef olarak gördüler. Böylece Laçin, askeri ikmali mümkün kılan “miatsum yolu” oldu. Miatsum, Birleşik bir Ermeni devleti oluşturma fikri. Bu fikri ortaya atan Ermeni milliyetçileri buna Miatsum (Ermenice birleşme) adını verdiler.
Nisan 1993'te Ermenistan iki yönden saldırdı. 1980'lerin sonundaki çatışmanın başlangıcından itibaren Laçin yolu önemli bir insani bağlantı olarak lanse edildi. Ermenistan, o zamandan beri Laçin'de yasadışı yerleşimleri teşvik ederken, bir yandan da Azerbaycan ile bir ihtilaf çözümü anlaşmasına ilişkin müzakereler bağlamında durumu bir oldu bittiye dönüştürmek istiyor.
KORİDOR ASKERİ TECHİZAT İÇİN Mİ KULLANILIYOR?
Bununla birlikte, mevcut koşullar altında, Laçin yolundaki asıl sorunun yalnızca kaynakların yasa dışı olarak çıkarılması veya çevreye zarar verilmesi değil, aynı zamanda insani olmayan amaçlarla kullanılması iddiası. Azerbaycan tarafı Ermenistan'ı mevcut yol üzerinden mayınlar, askeri personel ve mühimmatın yasadışı transferi ile suçluyor. Ermeni milliyetçileri ise Laçin yolunun tamamen Azerbaycan kontrolüne geçmesine yol açacağından endişe ediyor. Bu nedenle Ermenistan, Azerbaycan'ı Laçin yolunun Ermeni kontrolü altında tutulmasına izin vermeye zorlamak için uluslararası baskı oluşturmak için "yaklaşan insani felaket" söylemini ifade ediyor.
LAÇİN KORİDORU AZERBAYCAN TOPRAĞI
Azerbaycan için Laçin stratejik öneme sahip. Ermeni işgalinin yol açtığı etnik temizlik ve yıkımın yeniden yaşanmasını engelleyen kilit bir güvenlik unsuru.Bu tartışmalarda genellikle göz ardı edilen husus, Üçlü Bildiri'nin Laçin koridorunun Azerbaycan'ın uluslararası alanda tanınan topraklarının bir parçası olduğunu bir kez daha teyit etmesi ve güvenlik garantileri vermesidir. Laçin yolu muammasının üç unsuru vardır: acil neden, ekolojik sorunlar ve Azerbaycan'ın doğal kaynaklarının yasadışı sömürüsü; Üçlü Bildiri'ye aykırı olarak Laçin koridorunun askeri amaçlarla kullanılması; ve son olarak, ulaşım bağlantılarını açma yükümlülüğü (yine Üçlü Bildiri'ye uygun olarak).
Azerbaycan Laçin yolu üzerinden geçişi sağlamaktadır. Ayrıca, Ermeni ve yabancı (örneğin İran) kamyonlar Azerbaycan topraklarından geçen Goris-Kafan güzergahı gibi diğer yolları da kullanmaktadır. Ancak Ermenistan çeşitli bahanelerle Azerbaycan'dan Nahçıvan eksklavına Ermenistan topraklarından geçen bir geçit açmayı reddediyor ki bu Üçlü Bildiri'nin 9. Maddesinde öngörülen bir şey.
YENİ BİR ÇATIŞMA RİSKİ DOĞABİLİR
Genel olarak, Laçin yolundaki durum daha da sorunlu bir duruma gidiyor. Hala resmi bir barış anlaşma yapılmadı (ateşkes anlaşmasından ziyade) Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki müzakereleri çıkmazda. Rus barış güçlerinin performansı yetersiz kabul ediliyor. Karabağ Ermenileri arasındaki radikallerin eylemleri bu durumu daha da kötüleştiriyor.
Çözüm Ermenistan ve Azerbaycan arasında toprak bütünlüğünün karşılıklı olarak tanınmasına dayanıyor. Azerbaycan Ermenistan'ın toprak bütünlüğünü kayıtsız şartsız tanımasını istiyor. Ermenistan ise "Dağlık Karabağ "ı "bağımsız" bir varlık olarak görmeye ve bunun için uluslararası aktörler ve örgütler aracılığıyla mücadele etmeye devam ediyor. Eğer buradaki sorun çözülmezse yeniden bir çatışma yaşanabilir.
