Yaşlı mavi küreyi sarsan Covid’le iki kara yıl geçiren insanlık, salgının etkisini azaltmasıyla sarı-sıcak umutlu bir yaza hazırlanıyor.
Bahar kendini gösterdi lakin soğuklar da peşimizi bırakmıyor, diyenleri takvim yaprakları tadında bir yazıyla bilgilendirmek, bilenlerin de hafızalarını tazelemek istedim.
April Beşi (12-18 Nisan) çıktıktan sonra soğukların bittiğine inanılır. Ekim dikim işleri bu tarihten sonra yapılır...
“Halk Takvimi”, yöre insanlarının aynı doğa olaylarını kaydederek, doğa ile mücadele edip hayatlarını sürdürürken faydalandıkları bir sistemdir. Bu coğrafyadaki bize has kültür öğelerinden biri olup Rumi Takvim esasına dayanır. Miladi Takvim’le, Rumi Takvim arasında 13 günlük fark bulunmaktadır. Belki bir çoğumuz babalarımızdan dedelerimizden işitmişizdir. "Kasım yüzelli Yaz belli" gibi. Yılı ikiye böler. Hızır-Kasım diye ikiye, Sel mevsimi, Tarım mevsimi ve günümüzdeki gibi ilkbahar, yaz, sonbahar, kış diye…
Hızır Günleri yılın yaz devresini, Kasım Günleri de kış devresini işaret eder. Hızır Günleri; Mayıs’ın 6’sında başlar ve 186 gün sonra 7 Kasım’da biter. Kasım Günleri de; 8 Kasım’da başlar 179 gün sonra (Şubat ayının 29 çektiği yıllarda ise 180 gün) 5 Mayıs günü son bulur.
Halkın kendine göre bir takvimi vardır. Bu takvime göre “Sayılı Günler” kavramı kullanılır. Bu günler her yıl aynı zaman diliminde birkaç günlük sapmalarla gerçekleşir. İşte bu sayılı günlerden biri de “April Beşi” dir.
Rumi Takvime göre Nisan ayının 5’inci günüdür. April beşi… Aralarındaki 13 günlük fark da hesap edildiğinde Miladi Takvime göre 18 Nisan gününe karşılık gelir.
Bu tarihten sonra artık Hıdrellez Günü yani 6 Mayısa az zaman kalmıştır. Hıdrellez Günü aynı zamanda yazın başlangıcıdır.
April Beşi’nden Hıdırellez’e kadar sürede yine Anadolu’nun çeşitli yörelerinde dillendirilen yerel soğuklar da vardır. Kocakarı Yaylaya Çıktı, Zara Soğuğu Yakın Ayva Çiceğini Sakın, Camuz Kesen, Filiz Kıran, Çiçek Döken... gibi adlarla toplumsal hafızamıza yer etmiştir.
Bu günleri atlatırsak genel olarak tabirlenen Sitte-i Sevr soğukları sırada.. Rumi 7-12 Nisan, Miladi 20-25 Nisan arası görülen soğukların tümüdür.
Bunları da atlattıktan sonra karpuz kabuğunun denize düşmesini, dağ doruğu karlarının kurtlanmasını bekleyeceğiz.
Sonrası Hıdırellez, sonrası yaz…