Gazete Yazıyor Muhabirimiz Senay Güncavar bu özel K9 Köpeklerinin enkaz altında hayat mücadelesi veren birçok canlıyı nasıl tespit ettiğini merak edenler için İBB İtfaiye Daire Başkanlığı bünyesinde K9 Köpekli Arama Kurtarma Eğitim Merkezi Başakşehir Resneli K9 Eğitim Merkezine giderek konuyu sizler için deneyimleyerek araştırdı.
Onlar İstanbul İtfaiye Teşkilatının gizli kahramanları. Yaşadığımız acı tecrübelerle gördük ki, K9 köpekleri bir afet durumunda insanlar için gerçek bir kurtarıcı oluyor. Peki, ama K-9'lar nasıl bir eğitim sonucu birer kahramana dönüşüyor?
Canlıları nasıl buluyor?
K-9 köpeklerinin gelişimini ve zorlu eğitimlerini merak edenler buyurun haberimize...
K9 Köpekli Arama Kurtarma Eğitim Merkezi ne zaman kuruldu ?
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İtfaiye Daire Başkanlığı bünyesinde K9 Köpekli Arama Kurtarma Eğitim Merkezi Başakşehir Resneli'de kuruldu. Merkezde 2'si Labrador, 6'sı Belçika Malinois 2’si working line sable Alman çoban cinsi toplam 10 köpek, enkaz altında kalan ya da doğada kaybolanları bulabilmeleri için gece gündüz eğitiliyor.
Arama kurtarma ekiplerinin vazgeçilmez yardımcıları olan gizli kahramanlar K9 Köpekleri enkaz altında insanların giremeyeceği kadar dar ve tehlikeli alanlara girerek yaşam belirtisi arıyor.
Tüm köpekler oyuncak ile mamaya duyarlı ve uzman eğitmenler bu oyun hassasiyetini kullanarak öğretmek istedikleri canlıyı tanıtıp öğretiyorlar,
Ödüle olan istekleri bu bazen bir oyuncak bazen de mama olabiliyor. Ve bunu da canlıyı arama ve bulma ile özdeşleştiriliyor. Zaten bütün hikâye de köpeklerin ödül sevdasıyla başlıyor.
Uzman ekipler tarafından büyük titizlikle yetiştirilen bu özel köpekleri, Gazete Yazıyor sordu, İstanbul İtfaiyesi K9 Eğitim Uzmanı Fırat Bürçün tüm merak edilenleri sizler için yanıtladı.
K9 Eğitmeni Fırat Bürçün kimdir? Alevlerin arasından K9 Eğitmenliğine nasıl geçtiniz?
2011 yılında İstanbul itfaiyesinde itfaiye eri olarak göreve başladım. İlk görev yerim Şişli itfaiye istasyonuydu, uzun yıllar orada çalıştım çok güzel dolu dolu itfaiye hayatım oldu. Unutamayacağım anılar biriktirdim çok sayıda yangınlar kurtarma olayları yaşadım.
2020'nin son aylarında İstanbul itfaiyesinde K9 birimi açılacağını duydum ve başvurumu yaptım. Gönüllük üzerine kurulacak bir birimdi o zaman aktif çalışıyordum, kurtarma olaylarına, yangınlara gitmeyi seviyordum. Çok sevdiğim bir işte var olmaktan gurur duyuyorum.
Zaten köpeklere hep ilgiliydim canlı arama kurtarma köpeklerine hayranlığım daima vardı çok özel olduklarını düşünüyorum.
90’lı yıllarda Bingöl’de AKUT kurulduğunda sık sık ziyaret ederdim o zamanlar ilgim başlamıştı. Arama kurtarma köpeğini ilk orada görmüştüm. 2003 yılında deprem oldu Bingöl'de. Sevdiğim yakınlarımı kaybettim o depremde.
Orada da arama kurtarma köpeklerinin ne kadar önemli olduğuna şahit oldum. Bu yüzden bağlı bulunduğum teşkilatta böyle bir birimin açılması beni heyecanlandırdı, ben de dahil olmak istedim ve K9 hayatım böylece başlamış oldu.
Birim açıldıktan sonra AFAD tarafından açılan eğitime dahil olduk. 2 yıl süren eğitimlerin sonunda sınava girip teşkilatımızın ilk K9 köpeklerini yetiştirdik.
İlk sınav süreciniz nasıldı?
Sınava giren köpeklerin yaş sınırı var mı?
Köpeklerde şöyle bir durum söz konusu her köpeği alıp sınava sokamıyoruz, yaş sınırı söz konusu. 18 aylık alt sınır. İlk olarak 2022 yılında sınava girdim iki köpeğimle beraber. Tabi o zaman bizim köpeklerimiz yavruydu. Sadece 5 köpek sınava girebildi 3 köpeğimiz sınavlardan başarılı oldu.
Her yıl AFAD tarafından yapılan sınav iki aşamalı oluyor ilk aşama eğitim yeterlilik bu sınavdan başarılı olan köpekler görev yeterlilik dediğimiz asıl sınava girmeye hak kazanıyor.
Sınavda başarı ölçüsü ne?
Köpeğimizin olası bir afette enkazda arama yapması için, AFAD'ın her yıl yaptığı sınavdan geçmesi gerekiyor. Aksi takdirde enkazda çalışamaz. AFAD sınavda kazazede dediğimiz 6 kişiyi saklıyor ve sınavı geçmek için 6 kişiden 5 kişiyi bulması gerekiyor.
Sınav zor ama olması gereken bu. Burada şu an uygulanan eğitimlerin hepsi canlı arama-kurtarma köpeği. Bir köpek başarılı olduğu zaman 2 yıl sonra tekrar sınava girmesi gerekiyor.
K-9'un açılımı ne?
K-9 İngilizce canine (köpek) sözcüğünün kısaltması. Telaffuzu (key-nayn) olduğu için ve burada kısaltma olarak K (key ) harfi 9 (nayn) rakamının birleşmesi sonucu oluşan K 9 uluslararası her yerde aynı geçerliliği olan ve tüm iş köpeklerine verilen addır
. Bu bir köpek cinsinin adı değil. İş köpeklerine verilen isim bu. Narkotik, kaçakçılık, kadavra, canlı arama vs alanlarda çalışan köpeklerin ismi K-9’dur.
K-9 olmanın kriteri nedir?
Şu an buradaki tüm köpekler canlı arama kurtarma köpeği. Çalışma alanlarına göre cinsler değişebiliyor.
Canlı arama kurtarma köpeklerinde bazı kriterler bizim için çok önemli. Bir köpeğin bu işe uygun olup olmadığını yavru testleriyle anlarız.
Belli bir zaman o yavru takip edilir, uygunluğuna göre karar verilir. En çok dikkat ettiğimiz karakteri, fiziksel performansı, genetik yatkınlıkları sağlığı bu kararda etkili oluyor.
Çevik, cesur, sağlıklı, sosyal olmalı oyun güdüsü ve av güdüsünün yüksek olması lazım.
Oyun güdüsüyle av güdüsünü bir arada götürdüğümüz zaman köpek arama kurtarma köpeği oluyor aslında.
Oyun güdüsü ve av güdüsü iyi düzeyde olan köpekler olabiliyor ama belli başlı cinsler var tabi ki. Genellikle Belçika kurdu,
Labrador, Golden, Alman çoban köpeği arama-kurtarmalarda yer alabiliyor.
Eğitimler nasıl başlıyor, ilk neler öğretiyorsun?
Eğitim eğitmen ve köpeğinin buluşmasından itibaren başlıyor aslında. Ben ilk köpeğim olan Joker'i 3 aylık iken Ankara’dan sahiplenmiştim o andan itibaren başladı.
Her anın köpeğe olumlu ya da olumsuz etkileri olabiliyor hatta Ankara’dan İstanbul’a geldiğimizde yol boyunca ona vereceğim güven duygusu ileriki zamanlarda etkisini bildiğim için çok özen göstermiştim.
Yavruluk dönemlerinde sosyalleştirme bizim için çok önemli köpeğimizi öncelikle sosyalleştirme eğitimlerini tamamlıyoruz.
Bu süre zarfında olumlu yönde ilerleyen köpeğimizle artık canlı arama eğitimlerini başlatıyoruz.
Eğitim süresi nedir?
Ortalama 1.5 yıl ile 2 yıl süren bir eğitim
Enkaz altındaki canlıyı neye göre buluyor?
Enkazda birçok yerden koku çıkabilir. Köpeklerimiz kokunun en kuvvetli olduğu noktayı tespit eder ve o noktaya havlayarak ‘buradan bir canlı insan kokusu alıyorum’ sinyalini bize verir.
Köpek neyi takip ediyor? Sadece kokuya mı odaklı?
Enkazda canlı arama köpeklerine insanın nefesinden bulmasını öğretiyoruz. Parfüm kokusuymuş, ten kokusuymuş, kıyafet kokusuymuş değil. Son nokta ağzımızdan çıkan koku. Köpek şundan dolayı sizi buluyor: “Ben bulayım, bana ödülümü verecek”.
Aslında ödülünü arıyor köpek ödülünü almak için insanı buluyor. Arama eylemi, av güdüsü, ödül bulmak istemesi, oyun güdüsü.
Köpeklerin ortalama ömrü kaç yıl? Kısırlaştırıyor musunuz?
Bir köpeğin ortalama yaşı 14-15 ama ırkına göre bakımına göre değişiyor tabi ki. Bizde kısırlaştırdığımız köpeklerimizde var duruma göre değerlendirip kısırlaştırma yapıyoruz.
Kediler de eğitilebilir mi?
Kediler eğitilmez daha özgür daha asi hayvanlardır. Çok farklı köpek tanıdım. Köpek hayvanlar âleminde başka bir seviyede, eğitilebilirlilik, zekâ başka bir seviye. Kedi de bir yere kadar eğitilebilir. Belki şartlanabilir ama köpeklerin seviyesine ulaşması imkânsız.
İBB İtfaiye K9 Birimi olarak en son yaşadığımız depreme gittiniz.
Bu süreci anlatabilir misiniz?
Depremden hemen sonra gelen ihbar üzerine merkezden köpeklerimi alarak ivedi şekilde yola çıktık
. AFAD'dan merkezden hava alanına, sonra Gaziantep'e gittik arama sürecimiz Hatay'da bitti. Toplam 12 gün boyunca ekip olarak aramalarımızı yaptık.
Biz eğitmenler ve köpeklere çok ağır gelen bir yıkımla karşılaştık. Gerçekten de çok büyük bir afet büyük bir deprendi.
İlk 4 gün inanın hayat bizim için durmuş gibiydi durmadan uyumadan hep aramalar kurtarmalar yaptık.
Deprem bir gerçeğimiz her an olabileceği için daima hazır olmamız bilincine bir kez daha net olarak görerek yaşayıp anladık.
Depremde kaç kişi kurtardınız? İBB İtfaiye biriminden kaç K9 katıldı?
İstanbul itfaiyesi olarak ilk günden itibaren çok yoğun olarak çalışmalarda bulunduk tüm ekip olarak çok sayıda canlıya ulaşarak kurtardık. K-9 köpeklerimizde yoğun bir şekilde çalışmalar yaptı. Çok yerde tespitlerimiz ve canlı olarak kurtardıklarımız oldu.
Biz arama yaparken köpeğimiz tepki verince ekipler o bölgede arama yapmaya başlıyor ve biz bırakıp başka enkazlar da arama yapmaya gidiyorduk. Teşkilatımıza bağlı toplam 3 köpek afet bölgesinde görev aldı.
Türkiye’de kaç sertifikalı köpek var?
Amacımız olası bir afette daha fazla köpek yollayabilmek. Şu an için yeterli sayıda değil. Şu an Türkiye'de AFAD tarafından sertifikalaştırılmış 37 canlı arama-kurtarma köpeği var. 9 tanesi İstanbul'da. 2 tanesi de İstanbul İtfaiyesi'ne ait
Diğer ülkelerden gelen kurtarma köpekleriyle kıyaslarsak?
Açık ara biz daha iyiyiz. Doğru tespit performans ve sonuç anlamında onların çok üzerindeyiz.
“HABER YAPMAK UĞRUNA ENKAZA GİRDİM”
Beni takip edenler, haberlerimi okuyanlar bilir. Haber araştırdığımda ya da röportaj yaptığımda konu neyse bizzat yaşayarak o duyguyu hissetmeliyim. Bugün de İstanbul İtfaiyesi K9 Birimi Eğitim Uzmanımız Fırat Bürçün hocamızın misafiri olduk.
Röportajıma başlamadan önce şart koştum. K9 Eğitim kıyafetini giyeceğim ve bende eğitim tatbikatını yapacağım. Sağ olsunlar kabul ettiler.
K9 köpeklerinden Şiva ile eğitim alanında çalıştım. Komut verdim, dinledi. Ve enkaz altına girip K9 köpeği Uche’nin beni bulmasını bekledim.
Dakikalar içinde gelip beni buldu. Korku, heyecan ve mutluluk hepsi bir aradaydı.
Eğitim alanında komutumu dinleyen Şiva’ya, beni enkazdan kurtaran Uche’ye sonsuz teşekkür ediyorum.
Ayrıca K9 Eğitim Birimi ekip arkadaşlarıma, ne de olsa bir günlük ekip arkadaşları oldum. Sonsuz teşekkür ediyorum.
İBB İstanbul İtfaiye Teşkilatı K9 Arama Kurtarma Eğitim Merkezi Uzman Eğitmenleri
K9 Amiri Fırat Bürçün
Merve Taçyıldız
Osman Berberoğlu
Mehmet Şimşek
Murat Zengin
İlyas Kaya
Beytullah Karakuzu
İlker Yıldız
RÖPORTAJ-
Senyay GÜNCAVAR
