İlkeli Söz; Doğaüstü, insanüstü bir güç var görmediğimiz bilmediğimiz.
İlkeli Köşeme geçtiğimiz iki yazımda Mistik Şehir Göbeklitepe’yi konuk etmiştim. Şimdi de size yine en eski uygarlık Mezopotamya topraklarından bir başka tarih kokan mistik şehirimizi konuk etmek istiyorum.
Diyarbakır’da da Göbeklitepe ile çağdaş hemen hemen aynı özelliklere sahip özel yapı bulundu haberi ajanslara düştü.
‘Diyarbakır’ın Kocaköy ilçesindeki Gre Fılla Höyüğü’nde, Göbeklitepe ile çağdaş özel yapılar ortaya çıkartıldı. Araştırmacılar, eserlere göre burada belli oranda bir ritüel davranışın sergilendiğini söylüyor.
Diyarbakır’da yer alan ve Çanak Çömleksiz Neolitik döneme tarihlenen Gre Fılla Höyüğü’nde çukur tabanlı yapılar bulundu. Bu yapılardan birinde steller var ve bunlar Göbeklitepe ile çağdaş.
Gre Fılla Höyüğü’nde 2018 yılından beri Diyarbakır Müze Müdürlüğü başkanlığında, Kocaeli Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse’nin bilimsel danışmanlığında kazı çalışmaları yürütülüyor.
Höyükte devam eden kazı çalışmalarında, Çanak-Çömleksiz Neolitik Dönem’de yaşamış toplumlara ait kalıntılar ve dini ve sosyal yaşam alanları belirlendi.
Günümüzden 11.000 ila 12.000 yıl öncesine ait bu yerleşim yerinde dört yıldan beri süren kazılarda en eski yerleşik topluluklara ait bulgulara rastlandı.
Höyükte en eski yerleşim Çanak-Çömleksiz Neolitik Dönem’e tarihleniyor. Daha sonra Erken Neolitik Çağ’da ise birkaç yüz metre yakındaki Ambar Höyük ve Kendale Hecala’ya yerleşilmiş.
Diyarbakır’daki bilinen en eski yerleşimin görüldüğü bu höyükte, yuvarlak planlı barınaklar kullanılıyordu, daha sonra yerleşimin dar planlı hale geldiği görülüyor.
Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse, hemen hemen 10 metreye yakın çapı olan üç farklı çukur yapının açığa çıkarıldığını söylüyor.
“Birinde steller var ve bunlar Göbeklitepe ile çağdaş. İçlerinde çatıyı taşıyacak şekilde dört paye bulunuyor. Eserlere göre burada belli oranda bir ritüel davranışın sergilendiğini söyleyebiliriz. Bir inançla ilgili sosyal yaşamın da bir arada bulunduğu ortak kullanım alanları olarak tanımlayabiliriz. Bunlara doğrudan tapınak demek istemiyoruz. Çünkü henüz o kadar çok veri yok elimizde. Buralar özel yapılar olarak da geçiyor. Tıpkı Göbeklitepe’deki gibi.”
Şu ana kadar biri Çanak Çömlek Öncesi Neolitik biri de Geç Antik Çağ mezarlığı olmak üzere iki ana döneme ilişkin kazı yaptıklarını belirten Ökse, bu alanları, çevresindeki insanların toplu halde sosyalleşebileceği ortak olarak kullanabileceği aynı zamanda inanç bağlamında ritüellerini de gerçekleştirdiği alanlar olarak tanımlayabileceklerini söylüyor.
Kazı ekibinde yer alan Kocaeli Üniversitesi Arkeoloji Bölümünde doktora öğrencisi Özlem Ekinbaş Can ise Fırat hattı için Göbeklitepe nasıl bir sembol teşkil ediyorsa, Dicle hattı için de Gre Fılla’nın bölge için sembol olabileceğini söylüyor.’
