Gündelik yaşamda birçok alanda kullanılan madenlerin başında gelen demir ve onun yanında gelen pas... Gündelik yaşamın yanı sıra endüstriyel alanlarda da demirin kullanılmadığı bir yer görmek hemen hemen mümkün değildir. Demirin bu yaygın kullanımına karşın, paslanma ya da bilinen diğer adıyla oksitlenme, bu olumsuzlukların başında gelmektedir.
Pas Nedir?
Pas diye nitelendirdiğimiz yapı, demirin ve demir alaşımlarının rutubetli, nemli ya da asitli ortamlarda bulunmasından dolayı oluşan kimyasal reaksiyon sonucunda meydana gelen hidrolize demir oksit (Fe2O3) bileşiğidir. Nadiren de olsa, su altında demir ve klorür arasında meydana gelen reaksiyon sonucu oluşan yeşil pas gibi farklı renklerde ve farklı yapıda paslara da rastlamak mümkündür. Su ve oksijene yeterince maruz kalan demir ne olursa olsun tamamen pas ile kaplanacaktır.
Paslanma nasıl oluşur?
Bazı durumlarda korozyon olarak da söyleyebileceğimiz pas, metal ve metal alaşımlarının oksijen ile bir araya gelmesiyle oluşan metal oksit bileşikler paslanmanın en büyük örneğidir.
Demirin paslanma aşamaları:
Demir, tam anlamıyla bir anot gibi elektron kaybederken
Oksijen ise bir katot gibi elektron kazanır.
Elektrolit ise anot ve katot arasındaki elektron değişimine izin veren yapıdır.
Bu sürecin sonunda paslanma olayı meydana gelir. Hayatımızın her aşamasında olduğu gibi burada da istisnalar vardır. Birçok metal ve metal alaşımları da demirin paslanma sürecine çok benzer süreçlerden geçerken, az da olsa oluşan korozyona, pas denilemez.
Paslanma nasıl engellenir?
Paslanmayı engellemek için paslanmaz çelik gibi alaşımlar, galvanizleme gibi kaplama yöntemleri ve boyalar kullanılabilir.
Çeliklere uygulanan krom kaplamalar, paslanmaya karşı savaş verirken paslanmaz çeliklerin yapısını incelediğimizde %11 krom içerdiğini görürüz. Krom, demirin paslanmasını önlemesinin yanında erime sıcaklığının 1857 °C olması nedeniyle ısıya dayanıklı hale gelmesini de sağlar.
Galvanizleme işlemi ise paslanmayı önlemek için çelik veya demire koruyucu bir çinko kaplama uygulama işlemidir.
