Hitit uygarlığının başkenti Hattuşa’daki kazılarda tarihi bir keşfe imza atıldı. Hititçe yazılmış kült ritüel metninde yeni bir Hint-Avrupa diline rastlandı. Çorum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü imzasıyla yapılan yazılı açıklamada şimdiye kadar bilinmeyen bir dilde yazılmış bir metnin gün yüzüne çıkartıldığı aktarıldı.
Yaklaşık 100 yıldır kazıları devam eden Hattuşa’da bugüne dek çivi yazısıyla yazılmış 30 bini aşkın kil tablet bulundu. 2001’den beri UNESCO Dünya Belleği Listesi’nin parçası olan tabletler; Hitit uygarlığının tarihine ve sosyolojik yapısına ışık tutuyor.Alman Arkeoloji Enstitüsü İstanbul Şubesi’nde görev alan Prof. Dr. Andreas Schachner’in başkanlığında yürütülen arkeolojik çalışmalarda çivi yazılı buluntulara yenileri eklendi.
KALAŞMA ÜLKESİNİN DİLİ KEŞFEDİLDİ
Yapılan yeni keşifte, daha önce hiç bilinmeyen bir Hint-Avrupa dili gün yüzüne çıkartıldı. Yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Metinlerin çoğu, kanıtlanmış en eski Hint-Avrupa dili ve bölgede baskın dil olan Hititçe ile yazılmıştır ancak bu yılki kazılarda beklenmedik bir sürprizle karşılaşıldı. Hititçe yazılmış bir kült ritüel metninin içinde şimdiye kadar bilinmeyen bir dilde yazılmış okuma metni saklıydı. Kazı epigrafisti Almanya Würzburg Üniversitesinden Prof. Dr. Daniel Schwemer bu dili, Hitit merkez bölgesinin kuzeybatı ucunda, muhtemelen modern Bolu veya Gerede bölgesinde yer alan Kalaşma ülkesinin dili olarak tanımladığını bildiriyor.
Boğazköy-Hattuşa arşivlerinde başka bir dilin keşfedilmesi, tamamen beklenmedik bir durum değildir. Prof. Schwemer’e göre Hititler, ritüelleri yabancı dillerde kaydetmeye benzersiz ilgi duyuyorlardı. Hitit kralının katipleri tarafından yazılan ritüel metinleri çeşitli Anadolu, Suriye ve Mezopotamya geleneklerini ve dilsel ortamlarını yansıtmaktadır. Bu ritüeller sadece Hititçenin konuşulmadığı Geç Tunç Çağı Anadolusu’nun az bilinen dilsel coğrafyasına dair değerli bakış açıları sunmaktadır. Nitekim Boğazköy-Hattuşa’daki çivi yazılı metinler, Hititçe ile yakından ilişkili diğer iki Anadolu-Hint-Avrupa dili olan Luvice ve Palaca’nın yanı sıra Hint-Avrupa kökenli olmayan bir dil olan Hattice’den de pasajlar içermektedir. Şimdi bunlara Kalaşma dili de eklenebilir.”
Kalaşma Dilindeki Metin Henüz Aydınlatılamadı
Yeni keşfedilen Hint-Avrupa dilinde yazılmış Kalaşmaca metin şu an için büyük ölçüde anlaşılamaz durumda.Bununla birlikte eski Anadolu dilleri uzmanı Prof. Dr. Elisabeth Rieken bu yeni dilin Anadolu-Hint-Avrupa dilleri ailesine ait olduğunu doğruluyor. Rieken Palaikçenin konuşulduğu bölgeye coğrafi yakınlığına rağmen bu metnin, dil bilimi açısından Luvice ile daha fazla özellik paylaştığını düşünüyor.Bununla birlikte Kalaşma dilinin Geç Tunç Çağı Anadolusu’ndaki diğer Luvilehçeleriyle ne kadar yakından ilişkili olduğu henüz yeterince araştırılmadı.
