Ancak, bu küçük parazitler hakkında doğru bilgiye sahip olmak, çocuklar ve aileleri için önemlidir. Peki, bitler hakkında ne kadar bilgi sahibiyiz? Nasıl bulaşırlar ve nasıl engellenebilirler? Bitlere karşı etkili tedavi yöntemleri nelerdir?
Çocukların okul çağlarında sıkça karşılaştığı bir sorun olan bitler, ebeveynlerin de kabusu haline geliyor. Bitler hakkında doğru bilgiye sahip olmak, hem bu konuda endişelenmemizi azaltır hem de etkili bir şekilde önlem almamıza yardımcı olur. Bu sebeple, merak edilenleri Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi’nden Prof. Dr. Zekayi Kutlubay ile bitler ve bitlenme konusunu detaylıca konuştuk.
Prof. Dr. Kutlubay’a göre, bitlerin yayılmasını engellemek için düzenli saç bakımı, kişisel eşyaların paylaşılmaması ve temas riskini azaltmak önemlidir. Ayrıca, bitlerle mücadelede kullanılan ürünlerin doğru şekilde ve doktor tavsiyesiyle kullanılması gerekmektedir.
İşte, bitlerle ilgili merak edilenler ve alınabilecek önlemler...
* Bit nedir?
Asalak ve eklem bacaklı bir canlı türü olan bitler genellikle küçük ve kan emici bir parazittir. Bu canlılar, konakçılarını ısırarak kanlarıyla beslenirler. İnsanlardaki yaygın türler arasında saç, kasık ve vücut biti bulunur. Yumurtadan çıkmasıyla erişkinliğe ulaşan bitler; daha çok insanların yoğun saç, kıl ve tüylerin bulunduğu alanlarda çoğalırlar.
* Bit yumurtası sirke nedir?
Saç biti yumurtalarına halk arasında ‘Sirke’ adı verilir. 0,7-1 mm boyutlarında olan sirkeler rahatça görülebilir. Bunlar parlak, sarımsı renkte; oval veya damla biçimlidir. Uygun şartlarda 8-9 günde yumurtalarından çıkan larvalar görünür hal alır ve 9-12 günde olgunlaşırlar. Bitler, kafanızda bir şeyin kaşındırdığını ya da yürüdüğünü hissettirebilir.
* Nasıl bulaşır?
Enfekte bir kişiyle doğrudan temas, primer bulaşma şeklidir. Bitler zıplamaz, uçmaz veya evcil hayvanları taşıyıcı olarak kullanmaz. Cansız nesneler (örn. başlıklar, taraklar, saç fırçaları, şapkalar, yastık kılıfları) yoluyla da bulaşma meydana gelebilir. Sirkeler insan vücudu dışında kumaş ve battaniye üzerinde 10 gün kadar canlı kalabilirken. Saç biti yalnızca 1-2 gün yaşayabilir ve evcil hayvanlar üzerinde yaşayamaz.
BAKTERİ ENFEKSİYONUNA NEDEN OLABİLİR
* Bite ve komplikasyonlarına bağlı belirtiler nelerdir?
Kıla sıkıca yapışık halde olan sirkeler tipik olarak başın arkasında enseye yakın ve kulakların arkasında yerleşirler. Kaşıntı, en yaygın ve sıklıkla tek klinik belirtidir. Kaşıntı genellikle bitin dışkı veya tükürük antijenlerine karşı duyarlılığın sonucu oluşmaktadır. Daha önce bit ile karşılaşmamış bir hastada kaşıntının başlangıcı, dört ila altı hafta sonraya kadar gecikebilir. Şiddetli kaşıntı, deride soyulmalara, kabuklanmaya ve buna bağlı bakteri enfeksiyonuna neden olabilir.
HERKESTE GÖRÜLEBİLİR
* Kimlerde görülür?
Kısaca bit herkeste görülebilmektedir. Ancak bulaşma riskini artıran durumlar mevcuttur. Saç biti genellikle küçük çocuklarda ve okul çağındaki çocuklarda görülmektedir. Saç bitinin en yaygın yayılma yolu kafa kafaya temastır. Saç bitine yakalanmanın daha az olası bir yolu da şapka, saç fırçası ve saç aksesuarları gibi başa temas eden kişisel eşyaları paylaşmaktır. Saç bitlerinin her 12 ila 24 saatte bir kanla beslenmesi gerekir, bu nedenle insan başından uzakta bir günden uzun süre hayatta kalamazlar. Kalabalık ortamlar, paylaşılan eşyaların kullanımı ve yakın temas, evde bit oluşumunu kolaylaştırabilir. Temizlik alışkanlıkları ve kişisel hijyen önlemleri, bitlerin evde yayılma riskini azaltabilir.
YAŞA VE GENEL SAĞLIK DURUMUNUZA GÖRE
* Nasıl tedavi edilir?
Bit varlığı tedavi edilebilir bir durumdur. Giysiler ve yatak çarşafları en az 60 derecede yıkanmalı, yıkanamayan eşyalar siyah bir poşetin içinde en az 48 saat saklanmalıdır. Dikişlere özellikle dikkat edilerek giysi ütülemek de kumaşlardaki bitleri öldürecektir. Biti olmayan ancak kişisel bakım ürünlerini paylaşan, hatta aynı yatağı paylaşan aile üyelerinin bile koruyucu tedaviye ihtiyacı vardır. Tedavi, hastanın semptomlarına, yaşına, genel sağlık durumuna ve durumun şiddetine bağlı olarak planlanacaktır. Tedavi, saçınıza ilaçlı krem veya şampuan uygulamayı içermektedir. Hangi krem veya şampuanın en iyisi olacağı konusunda doktorunuzla konuşun.
KİŞİSEL EŞYALARINIZI PAYLAŞMAYIN
* Bulaşma nasıl engellenebilir?
Çocuklarda bulaşıcılık riskinin en aza indirilmesi için erkek çocuklar saçlarını kısa kesmeli, kız çocuklar ise saçlarını toplamalıdır. Tırnakların zamanında kesilmesi ve temizliğinin sabunlu su ile yapılması gerekmektedir. Bitler kolayca bulaşacağından, başkalarına ait toka, tarak, fırça, kıyafet ve benzeri eşyaların kullanımından kaçınılmalıdır.
* Bitten herhangi bir mikrop veya hastalık bulaşır mı?
Bite bağlı gelişen bir hastalık beklenmezken, bit enfeksiyonu geçiren kişinin şiddetli kaşıntısı nedeniyle deride oluşan yaralara bağlı bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilmektedir. Bunların önüne geçilebilmesi için erken teşhis ve tedavi önem arz etmektedir. Geçmişte tifüs gibi hastalıklar bitle bulaşabilirken, günümüzde görülmemektedir.
BİT TARAKLARI KULLANIN
* Bit ve yumurtaların temizliği nasıl yapılır?
Doktorunuzun reçete ettiği ilaçlar ile birlikte uygulanan bit tarakları saç biti istilası için etkili bir tedavi olabilir. Bit tarağındaki ince, yakın dizilmiş dişler, kimyasalların veya diğer tedavilerin öldüremeyeceği bitleri ve sirkeleri uzaklaştırmaya yardımcı olabilir. Sirkenin çok olduğu yere bol miktarda vazelin sürdükten bir saat kadar sonra saçlar yıkanarak bit tarağı ile taranmalıdır.
KESİN TEDAVİ İÇİN DOKTORUNUZA BAŞVURUN
* Saç bitine karşı doğal çözümler var mıdır?
Bit tedavisi için doktorunuzun reçete ettiği ilaçlar birinci basamağı oluşturmaktadır. Ancak halk arasında sıkça denenen elma sirkesi, nane yağı ve zeytinyağı karışımları denenmektedir. Bunlar kısmi fayda sağlayan uzun vadede bitlenme hastalığının tedavisini sağlamayan, bireylerin mutlaka kesin tedavi için bir doktora başvurması gerekmektedir.
PROF. DR. ZEKAYİ KUTLUBAY
