Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Deri ve Zührevi Hastalıkları Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, saçkıran hastalığına ilişkin önemli bilgiler veriyor.
Saçkıran hastalığının otoimmün bir rahatsızlık olduğunu belirten Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, “Bağışıklık sisteminin saç köklerini hedef aldığı bu hastalık, saç dökülmesine neden olur. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa başarı şansı o kadar artar” diye ifade ediyor.
Muhabirimiz Senay Güncavar'ın sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, saçkıran hastalığına ilişkin farkındalığın artırılması gerektiğini vurguluyor. Doğru bilgi ve etkili tedavi ile saç dökülmesinin kontrol altına alınabileceğini, bu nedenle hastaların endişelenmeden uzman hekimlere danışmaları gerektiğini belirtiyor.
Saçkıran nedir? Saçkıran, para şeklinde yuvarlak saç dökülmesine verilen genel bir isimdir. Saçkıranın bilimsel adı alopesi areata'dır. Saçkıranın tam olarak neden olduğu bilinmemekle birlikte bağışıklık sisteminin saç köklerini hedef aldığı düşünülmektedir. Yani otoimmün bir hastalıktır. Bu durumda, vücut saç köklerini yabancı bir madde olarak algılar ve onları yok etmeye çalışır. Sonuç olarak, saç kökleri zayıflar ve saçlar dökülmeye başlar. Saçkıran genellikle saçlı deride yuvarlak veya oval şekillerde kellik oluşumu ile kendini gösterir. Tedavisi genellikle saç dökülmesini durdurmayı ve saçın yeniden çıkmasını sağlamayı hedefler.
Saçkıran neden olur? Genetik yatkınlık var mı? Saçkıranın tam nedeni net olarak bilinmemekle birlikte genetik yatkınlığın rol oynadığı düşünülmektedir. Yani, ailesinde saçkıran öyküsü olan kişilerde saçkıran gelişme olasılığı daha yüksektir. Bununla birlikte, saçkıranın ortaya çıkmasında çevresel faktörler ve bağışıklık sistemi de etkili olabilir. Stres, travma, enfeksiyonlar, kansızlık, vitamin eksiklikleri ve diğer bazı faktörler saçkıranın ortaya çıkmasını tetikleyebilir.
Saçkıran çeşitleri nelerdir? Saçkıranın farklı türleri olabilir ve genellikle saç dökülmesinin şekline ve şiddetine göre sınıflandırılır. Saçkıranın ana türleri şunlardır:
1-Alopesi areata: En yaygın saçkıran türüdür. Saçlı deride yuvarlak veya oval şekillerde keskin sınırlı saçsız alanlar oluşturur. Bu tür genellikle saçın dökülmesiyle kendini gösterir.
2-Alopesi totalis: Bu durumda, saçlı derideki tüm saçlar dökülür, baş tamamen kellikle kaplanabilir.
3-Alopesi universalis: Bu en ağır formda, vücuttaki tüm kıllar (saç, kaşlar, kirpikler, vücut kılları) dökülür.
4-Ophiasis tipi alopesi: Bu tür, genellikle saçın kenarlarında ve arkasında ilerleyen bir şekilde saç dökülmesine neden olur, genellikle saçın sadece belli bölgelerini etkiler.
5-Yaygın alopesi areata: Bu türde, saç dökülmesi daha yaygın ve düzensiz olabilir, genellikle saçın belli bölgelerini değil, geniş alanları etkiler. Saçkıranın türleri kişiden kişiye değişebilir ve bazen bir tür, başka bir türe dönüşebilir. Her durumda, doğru tanı ve tedavi için bir doktora danışmak önemlidir.
KİŞİLERE GÖRE DEĞİŞKENLİK GÖSTERİR
Bu hastalığın belirtileri nelerdir? Saçkıranın belirtileri genellikle saç dökülmesi ile başlar ve saçlı derideki belirli bölgelerde saçsız alanların oluşmasıyla devam eder. Yuvarlak veya oval şekillerde keskin sınırlı saçsız alanlar, saçın aniden dökülmeye başlaması, saç köklerinin kaybolması, kaşıntı veya rahatsızlık. Saçkıranın belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve herkesin deneyimi farklı olabilir.
Nasıl teşhis edilir? Saçkıran teşhisi genellikle bir dermatolog tarafından yapılır. Fiziksel muayene, saç kökü muayenesi, kan testleri, biyopsi. Saçkıran teşhisi genellikle belirtiler ve fiziksel muayene ile konulabilir. Ancak, bazen başka bir sağlık sorununun neden olduğu saç dökülmesinden ayırt etmek için ek testler gerekebilir. Bu nedenle, saç dökülmesi veya saçsız alanlarla ilgili endişeleriniz varsa, bir dermatologa danışmanız önemlidir.
TEDAVİYE ERKEN BAŞLANIRSA BAŞARI ŞANSI ARTAR
Saçkıran tedavisi nasıl yapılır? Başarı oranı nedir? Saçkıran tedavisi genellikle saç dökülmesini durdurmayı ve saçın yeniden çıkmasını sağlamayı amaçlar, ancak tam bir tedavi garantisi yoktur ve herkesin tepkisi farklı olabilir. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir: Kortikosteroid kremler veya losyonlar, Enjeksiyonlar, Topikal immunoterapi, Ağızdan alınan ilaçlar, Işık tedavisi (fototerapi). Başarı oranı bireyden bireye değişir ve tedavinin etkili olup olmayacağını önceden tahmin etmek zordur. Bazı insanlar tedaviye iyi yanıt verirken, diğerleri için tedavi etkisiz olabilir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa, genellikle başarı şansı o kadar yüksektir. Tedavi planı ve sonuçları üzerindeki en iyi bilgiyi sağlayacak olan, uzman bir sağlık uzmanıyla görüşmektir.
SAÇKIRAN HASTALIĞI OLANLARIN EN ÇOK MERAK ETTİĞİ SORULAR
Saç kıran bulaşıcı mı? Saçkıran bulaşıcı bir hastalık değildir. Saçkıran, bağışıklık sisteminin saç köklerini hedef alması sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Bu nedenle, saçkıranı olan bir kişiyle temas etmek saçkıranı başka bir kişiye bulaştırmaz.
Kendi kendine iyileşir mi? Saçkıran bazı durumlarda kendi kendine iyileşebilir, ancak bu herkes için geçerli değildir. Saçkıranın seyri kişiden kişiye değişebilir ve bazı kişilerde saçlar kendi kendine geri gelebilirken, diğerlerinde saç dökülmesi devam edebilir veya tekrarlayabilir. Kendi kendine iyileşme genellikle saç dökülmesinin başladığı alanların büyüklüğüne ve sayısına bağlı olabilir. Bazı durumlarda, saçkıranın tedavi edilmesi gerekebilir.
Dökülen saçın yerine yeniden saç çıkar mı? Evet, saçkıran tedavisi sonucunda dökülen saçların yerine genellikle yeniden saç çıkar. Saç kökleri sağlamdır. Ancak, saçkıranın tedavisi ve saçın geri gelme süreci kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı kişilerde saçlar kendiliğinden geri gelirken, diğerlerinde tedavi gerekebilir. Saçkıran tedavisi sonucunda saçların geri gelme başarısı da değişkenlik gösterebilir.
Saçkıranın risk faktörleri nelerdir?
Saçkıranın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, gelişiminde genetik, çevresel ve bağışıklık sistemi ile ilgili faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Saçkıranın gelişme riskini artıran bazı faktörler şunlar olabilir:
Aile öyküsü, diğer otoimmün hastalıklar, stres, travma, enfeksiyonlar, sigara içme, bazı kimyasallara maruz kalma gibi çevresel faktörler saçkıran riskini artırabilir.
Bu faktörler saçkıran gelişme riskini artırabilir, ancak saçkıran herhangi bir kişide herhangi bir faktör olmaksızın da gelişebilir. Saçkıranın nedeni tam olarak bilinmediğinden, kesin risk faktörleri belirlemek zor olabilir.
Hastalığın başka bir zararı var mıdır?
Saçkıranın fiziksel sağlık üzerinde doğrudan bir zararı olmayabilir, ancak hastalık psikolojik ve duygusal açıdan önemli bir etkiye sahip olabilir. Saç dökülmesi ve saçsız alanlar kişinin görünümü üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir ve bu durum özgüveni etkileyebilir. Bazı insanlar saçkıran nedeniyle stres, endişe ve depresyon gibi duygusal sorunlar yaşayabilirler.
PSİKOLOJİK ETKİLERİ GÖZARDI EDİLMEMELİ
Saçkıranın tedavisi ve saçların geri gelme süreci de bazı kişilerde stres ve endişeye neden olabilir. Bu nedenle, saçkıranın psikolojik ve duygusal sağlık üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Saçkıranın fiziksel sağlık üzerinde doğrudan bir zararı olmadığı için, tedavi genellikle saç dökülmesini durdurmayı ve saçların geri gelmesini teşvik etmeyi amaçlar. Ancak, saçkıranın psikolojik etkileri göz ardı edilmemelidir ve hastaların duygusal sağlıklarını desteklemek için uygun destek sağlanmalıdır.
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay