Çarpık diş nedir ?
Çene kemiği üzerinde belli bir sıralama ve düzende yer alması gereken dişlerde meydana gelen yamukluk veya sıralama bozukluğu, çarpık diş olarak isimlendirilen ortodontik bir rahatsızlıktır. Çarpıklığın derecesine göre hafif veya ileri düzey olarak sınıflandırılan bu hastalık, ön ya da arka dişlerde ve bütünsel halde veya belirli bir bölgede yer alması şeklinde gelişebilmektedir. Diş sağlığını, devamında ise vücut sağlığını tehdit eden bu durum, diş eti hastalıkları ve plak oluşumu başta olmak üzere diş kayıplarına, çürümeye, çene problemlerine ve hatta sindirim problemlerine zemin hazırlayabilmektedir.
Çarpık diş probleminin oluşum sebepleri
Çarpık diş sorununa neden olarak etmenler arasında birçok dikkat çeken madde yer almaktadır. Diş minesini aşındıran tırnak yeme alışkanlığından kötü ağız hijyenine kadar uzanan bu faktörler, tıbbi sorunların bir getirisi olmanın yanı sıra genetik ya da çevresel unsurlarla da ilişkili olabilmektedir. Buna göre yamuk diş hastalığına yol açabilecek durumlar şu şekilde sıralanabilir: Ağız ve diş bakımının düzenli yapılmaması, ağız içerisinde yeterli hijyenin sağlanamaması ve diş eti hastalıklarının tedavisinin geciktirilmesi, dişlerin olması gereken dizilimini olumsuz etkileyebilmektedir. İnsanın gelişimsel tarihi içerisinde değişen çene boyutu da çarpık diş oluşumunun bir diğer nedeni kabul edilmekte ve aileden gelen genetik mirasın yanı sıra daha geniş perspektifte geçmişten günümüze küçülen çene boyutlarının da bu soruna yol açtığı düşünülmektedir. Bebeklik döneminde itibaren geliştirilen bazı alışkanlıklar da dişlerin zamanla çarpılmasına sebep olabilmektedir. Bunlar arasında ise tırnak yeme, parmak emme, uzun süreli emzik veya biberon kullanımı ve sürekli olarak ağızdan soluk alıp verme sayılabilir. Bu miyofonksiyonel alışkanlıklarla birlikte ayrıca, süt dişlerinin erken kaybı da kaymalarda ve dolayısıyla çarpıklık gelişiminde rol oynayabilmektedir.
Maloklüzyon, çenelerin yanlış kapanması durumudur ve özellikle uyku sırasında diş sıkma ya da diş gıcırdatma gibi durumlarla daha sık karşılaşılabilir.Bununla birlikte, dilin dinlenme pozisyonunun da dişlerin yerleşimini etkileyebildiği ve bu esnada yapılan baskı veya ittirme hareketlerinin çarpıklığı artırabildiği bilinmektedir.Diş eti hastalıkları ve beslenme bozuklukları ise dişlerde yamulmalara sebebiyet veren diğer unsurlardır. Özellikle sert ve yapışkan gıda maddelerinin yoğun tüketimi ile bu problemde artış görülebilmektedir. Dahası, diş etlerinde meydana gelen yaralanmalar, travmalar veya enfeksiyon durumları da çarpık diş oluşumunun başlıca gerekçesidir.Tüm bunların yanı sıra doğumsal sağlık sorunlarının ve yaşlanmanın da çarpık diş oluşumundaki kilit faktörler olduğu kabul edilmektedir. Özellikle yaşın ilerlemesiyle dişlerin öne doğru kayması ve yıllar içerisinde yıpranan çene kemiğinin ise deforme olmasıyla çarpıklığın şiddeti artabilmektedir.
Çarpık dişler genel vücut sağlığını da bozabiliyor
Fırçalama, diş ipi kullanımı ve benzeri ağız bakım ve hijyenini sağlama sürecini zorlaştırabilen çarpık dişler, buna bağlı olarak diş çürüklerinin ve diğer diş ve diş eti problemlerinin meydana gelmesine de sebep olabilmektedir. Bu da zaman içerisinde diş kayıplarının oluşması anlamına gelir. Çarpık dişlerin yol açtığı problemler ağzı içiyle de sınırlı değildir. Öyle ki kronikleşen diş eti hastalıkları diğer organlar için tehdit oluşturmak, kalp hastalıklarının veya diyabet gibi sistemik rahatsızlıkların meydana gelme riskini artırmaktadır. Bu sorunun oluşmasının akabinde, doğru çiğneme fonksiyonunun bozulmasıyla ise sindirim sisteminin olumsuz etkilenmesi mümkündür. İyi çiğnenemeyen yiyecekler, mideye daha az sindirilmiş olarak ulaşır ve bu da mide problemlerine, bağırsak sorunlarına ve hazımsızlığa yol açarak hayat kalitesini düşürebilir.Dişlerdeki çarpıklık, ayrıca sosyal açıdan kişinin kendini kısıtlamasına, özgüven eksikliğine ve bunlara bağlı depresyona sebep olabilmektedir. Dişlerdeki bu problemin çene yapısını ve fonksiyonunu etkilemesiyle oluşan baş ve çene ağrıları, aşırı diş aşınmaları ve hassasiyet ise uzun vadede kronikleşecek daha büyük sorunları tetikleyebilmektedir. Dahası, çarpık dişlerin konuşmayı zorlaştırdığı, doğru seslerin çıkarılmasını engellediği ve bunun sonucunda insan ilişkilerini olumsuz etkilediği bir gerçektir.
Çarpık dişler nasıl teşhis ediliyor?
Dişlerdeki çarpıklığın tanısı ilk adımda gözlem ve fiziksel muayene ile kolaylıkla konulabilmektedir. Bunun için uzman bir ortodonti hekimine başvurulması önemlidir. Tanının ardından gerekli tedavinin planlanabilmesi içinse birtakım testlerin yapılması gerekebilir. Bu esnada hastaların ağız röntgenleri çekilmekte ve uygun prosedürlerle gerekli ölçüler alınmaktadır. Röntgen sonucunda dişlerin ve diş köklerinin konumu daha detaylı görülebilmektedir. Ayrıca, varsa diş eti içerisindeki gömülü dişler de bu yöntemle tespit edilebilir. Bilinen klasik röntgen uygulamasının yanı sıra sefalometrik veya panoramik röntgenler ise dişlerin çene ile ve çenenin de kafa ile bütünsel ilişkisini detaylı olarak ortaya koyabilir.Teşhis için daha küçük yaştaki hastaların diş gelişim sürecinin izlenmesi de bir seçenek olabilir. Bununla birlikte bazı durumlarda işlevsellik, çeşitli uygulamalar ile kontrol edilmekte ve süre boyunca dişlerin teması, kapanış biçimi ve durağan haldeki yapısı da incelenebilmektedir. İhtiyaç halinde daha modern yöntemler olan 3D tarama cihazlarından da yararlanılabilir.
Çarpık dişleri düzelttirmek için geç mi kaldınız ?
Diş Hekimi Murat İnce,'' Çoğu erken yaşta düzeltilen çarpık dişlerin tedavisi için aslında tam anlamıyla bir yaş sınırı bulunmamaktadır. Özellikle son yıllarda gelişen yöntemler ile her yaştan hastada yüz güldürücü sonuçların alınması mümkün olmaktadır. Ancak elbette konfor ve kolaylık açısından bakıldığında, tedaviye olabilecek en erken yaşta başlanması uzmanlarca tavsiye edilmektedir. Bununla birlikte estetik ve sağlık açısından kaygı duyan yetişkinler için de üstün sonuçlar almayı sağlayan ‘Invisalign’ yönteminin, çarpık diş tedavisinde çığır açtığını da söylemek mümkündür. Alışılmış diş teli ve braket uygulamasının dışında, ağız içerisinde belli olmayan ve hastaya rahatsızlık vermeyen daha ergonomik ve şeffaf plakların kullanıldığı bu teknikle çok daha kısa sürede tedavi tamamlanabilmektedir.''dedi.
Telsiz tedavi ile çarpık dişlerin düzeltilmesi mümkün
Invisalign, çarpık dişleri düzeltme amacıyla takılan ve istenildiği zaman çıkarılabilen, şeffaf bir plaktır. Herhangi bir telin veya braketin kullanılmadığı bu sistemde, plaklar tamamen kişiye özel olarak tasarlanmakta ve dişler ile birebir uyum sağlamaktadır. 3 boyutlu bilgisayar kullanılarak hazırlanan her bir plak, 2 hafta boyunca düzenli kullanıma uygundur. Bu sürenin sonunda ise plakların yenilenmesi önemlidir. Invisalign düzeltici diş tedavisi ortalama 9 ila 15 ayda tamamlanmakta ve bu süre, dişlerin çarpıklık oranına göre değişiklik göstermektedir. Her bir yenilemede, dişlerin düzelme şeklinde bağlı olarak plaklarda ufak değişiklikler yapılması da söz konusu olabilmektedir. Tedavi boyunca ortalama 18-30 şeffaf plak kullanılırken, estetik açıdan daha üstün bir yöntem olan Invisalign sistemi, hastalara sürdürülebilir rahatlık sağlamaktadır. Klasik diş tellerine kıyasla alışma süresi de kısa olan bu teknik ile ayrıca ağız hijyenini sağlamak çok daha kolay olmakta ve yemek yeme keyfinden ödün verilmesi gerekmemektedir. Estetik açıdan yüksek performanslı olan bu tedavi, 12 yaşından itibaren her hastaya başarıyla uygulanabilmektedir.
Çarpık diş tedavisinde uygulanan diğer yöntemler
Diş Hekimi Murat İnce,''Gelişmiş Invisalign yönteminin yanı sıra günümüzde çeşitli diş telleriyle, dolgularla ve protetik işlemlerle çarpık diş tedavileri yapılmaya devam etmektedir. Bunun için tercih edilebilecek diş telleri, hastaya göre değişmekle birlikte metal, seramik veya lingual olabilmektedir. Seramik diş telleri, diş renginde veya şeffaf braketlerin kullanıldığı ve metal braketlere göre daha az görünür halde olsa da lekelenmeye ve kırılmaya çok daha yatkın olan bir çeşittir. Lingual teller ise ileri derece diş çarpıklığı olan kişilere önerilmemekle birlikte, dişlerin arka yüzeyine yapıştırılarak gizli bir görünüm sağlamaktadır. Bunların temizliği ise nispeten daha zordur. Diş çarpıklığının yanı sıra çene gelişiminde problem olan hastalara uygulanan kalıcı çözümlerden biri ise ortognatik cerrahidir. Bunlar arasında hangisinin seçileceği ve nasıl planlanacağı ise hasta ile birlikte uzman bir diş hekiminin ortak kararı olmalıdır.''diye belirtti.
