Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, zona hastalığında erken teşhisin çok önemli olduğunu belirterek, "Genellikle belli bölgede kızarıklık ve kaşıntı gibi belirtilerle başlar. Ağrılar arttığında mutlaka bir uzmana danışılmalı. Erken teşhis edildiğinde iyileşme oranı daha hızlı olabiliyor ve hastalığı önlemenin en etkili yolu zona aşısı olmaktır " dedi.
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Zekayi Kutlubay
Zona Hastalığı (Gece Yanığı) Nedir?
Halk arasında “gece yanığı” olarak bilinir. Zona hastalığı, suçiçeği virüsünün neden olduğu bir enfeksiyondur. Suçiçeği geçiren kişilerde virüs, sinir köklerinde uyku halinde kalabilir ve yıllar sonra tekrar aktif hale gelerek zona (herpes zoster) hastalığına yol açabilir. Zona hastalığı genellikle vücudun tek bir tarafında, sinir boyunca, kabarcıklar ve şiddetli ağrı ile karakterizedir.
Belirtileri Nelerdir?
Ağrılı, yanan ve kaşıntılı döküntüler. Genelde vücudun tek tarafında sinir hattı boyuncadır. İçi sıvı dolu kabarcıklar, yanma hissi, hassasiyet, Ateş, baş ağrısı gibi.
Bu Hastalığın Sebepleri Nelerdir?
Zona hastalığının temel nedeni, suçiçeği virüsünün yeniden aktif hale gelmesidir. Suçiçeği geçiren kişilerde bu virüs sinir köklerinde uykuda kalır ve sonradan aktif hale gelerek zonaya sebep olabilir.
Peki, bu virüs neden tekrar aktif hale gelir?
Yaşlılık, bağışıklık sisteminin zayıflaması (AIDS, bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar, kronik hastalıklar, kanser gibi durumlar), stres ve sinir zedelenmesine sebep olan travmalar bu virüsü aktifleştirebilir.
Hastalığın Yaygın Olduğu Yaş Aralığı Nedir?
Zona hastalığı, özellikle yaşlılarda daha sık görülür. Genellikle 50 yaş ve üzerindeki kişilerde daha yaygındır. Yaş ilerledikçe bağışıklık sistemi zayıflar, bu da suçiçeği virüsünün yeniden aktif hale gelme olasılığını artırır. Gençlerde çok daha nadir görülür. AIDS/HIV veya ilaçlarla bağışıklık sisteminin baskılanmasına bağlı gençlerde de görülebilir.
BİR HAFTADAN BİR AYA KADAR DEĞİŞEBİLİR
Tedavisi Nedir? İyileşme süreci ne kadar sürer?
Zona hastalığının asıl tedavisi virüsü baskılayan antiviral tedavidir. Bunun yanında ağrıyı azaltmak/gidermek için çeşitli ağrı kesiciler, derinin temiz ve kuru tutulması, bağışıklık sisteminin vitaminlerle desteklenmesi hastalığın tedavisinde yardımcı diğer tedavilerdir. Zona hastalığını iyileşme süreci bir haftadan bir aya kadar değişebilir, kişiler arasında farklılık gösterebilir. Ülkemize yeni gelen zona aşısı hem zonayı hem de zona sonrası gelişen nevralji dediğimiz ağrıyı önler.
Bu Hastalığın Tedavisinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Zona hastalığının tedavisinde dikkat edilmesi gerekenler, hastalığın belirtilerini hafifletmek, komplikasyonları önlemek ve iyileşme sürecini hızlandırmak için önemlidir. Dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır.
* Erken teşhis ve tedavi komplikasyon riskini azaltmak için önemlidir. Bu sebeple belirtiler başladığında bir dermatoloğa gitmek gerekir
* Derinin temiz ve kuru tutulması enfeksiyon riskini azaltır. Bu sebeple kabarcıkların patlatılmaması da önemlidir
* Hastalık sürecinde iyice dinlenmek, aşırı fiziksel aktivitelerden kaçınmak
* Suçiçeği geçirmemiş kişilerde, zona hastalığı suçiçeğine neden olabilir.
* 50 yaş ve üzeri kişilere zona aşısı önerilir. Aşı olan kişilerde zona ve komplikasyon gelişme riski daha düşüktür.
EN İY YOLU AŞI OLMAKTIR
Zona Önlenebilir mi? Bulaşıcı Bir Hastalık mıdır?
Evet, zona hastalığı önlenebilir. Önlemenin en etkili yolu zona aşısı olmaktır. Ek olarak beslenme, yeterli uyku ve egzersiz ile bağışıklık sisteminin desteklenmesi zona riskini azaltır. Suçiçeği aşısı da bu virüsün vücuda girmesini önleyerek zonayı önleyebilir. Hastalık bulaşıcıdır, ancak doğrudan zona döküntüleri bulaşıcıdır. Zona döküntüleri, temas yoluyla (örneğin, döküntülerin dokunulmasıyla veya döküntüden sıvıların temasıyla) bulaşabilir. Bulaştığında suçiçeğine neden olur.
Zona İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Zona Hastalığının Komplikasyonlarını Sıralarsak…
* Zona döküntüleri iyileştikten sonra bile devam eden sinir ağrısı yani postherpetik nevralji
* Zona virüsü yüz sinirlerini etkileyerek göz komplikasyonlarına (gözde yanma, ağrı, kızarıklık ve hatta görme kaybı gibi) sebep olabilir
* Deri enfeksiyonları
* Beyin ve omurilik iltihabı gibi nörolojik komplikasyonlar
* Kas güçsüzlüğü yapabilir.
Zona geçiren bir kişinin tekrar aynı hastalığı yaşama olasılığı nedir? Tekrarını önlemek için alınabilecek önlemler var mı?
Zona hastalığını bir kez geçiren kişilerde, hastalığın tekrar etme olasılığı genellikle düşüktür ve yaklaşık %1-5 arasındadır.
Tekrarlama olasılığını düşürmek için alınabilecek önlemler:
* Zona aşısı
* Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi: sağlıklı beslenme, egzersiz, yeterli uyku ve stres yönetimi bağışıklık sistemini güçlendirir
* Zonaya erken müdahale edilmesi
Zona hastalığının psikolojik etkileri nelerdir? Hastalıkla başa çıkmak için hastalara ve ailelerine önerileriniz nelerdir?
Zona hastalığı, fiziksel belirtilerinin yanı sıra psikolojik etkiler de yaratabilir. Bu etkiler, hastalığın yarattığı ağrı, rahatsızlık ve uzun süreli komplikasyonlardan kaynaklanabilir.
Psikolojik etkilere gelince;
* Uyku bozukluğu
* Depresyon ve anksiyete
* Sosyal izolasyon ve yaşam kalitesinin düşmesi
* Özsaygının azalması
Zona hastalığıyla başa çıkmak için aileler hasta ile açık ve dürüst iletişim kurmalı. Onları dinlemeli ve duygusal destek vermelidir. Ayrıca hastanın yaşadığı ağrı ve rahatsızlığı anlamaya çalışıp empati göstererek moral desteği sağlamalıdır.
