Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muhammet Bahadır, leyleklerin göç zamanları ile ilgili uzun zamandır devam eden bir araştırma yaptıklarını dile getirdi.
Bahadır, Afyon Kocatepe Üniversitesinden (AKÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Dr. Öğr. Üyesi ve İklim Bilimci Okan Bozyurt'la, 1979 yılında başlatılan çalışmayı 2012'de devralarak 11 yıldır leyleklerin göç tarihlerini yakından takip ettiklerini söyledi.
Leyleklerin genellikle Türkiye'den Afrika'ya 26 Ağustos-3 Eylül döneminde göç ettiklerini belirten Bahadır, "Bazı yıllar leylekler bu tarihten 10 ila 12 gün daha erken göç ediyorlar. Özellikle 1979-2012 yıllarını kapsayan çalışmada biz 1984, 2005, 2010 ve 2011 yıllarını referans alarak bu tarihlerle ilgili bir analiz gerçekleştirdik. Bu tarihlerde leyleklerin normal geri dönüş tarihleri olan 26 Ağustos'tan önce yani yaklaşık olarak 12-13 Ağustos'ta döndüklerini gördük. Bu tarihlerden sonraki kış, aşırı derecede sert, kar yağışlı ve soğuk geçiyor. Bunu biz 2005, 2011 ve özellikle 1985 kışlarında teyit ettik. Bu kışlar ülkemizin yaşamış olduğu en sert, aynı zamanda kar yağışının en fazla olduğu kışlar olarak karşımıza çıktı." dedi.
YÜZDE 90’IN ÜZERİNDE DOĞRULUK ORANI VAR
Özellikle 2021 yılının yazında leyleklerin erken bir şekilde Afrika'ya döndüklerini tespit ettiklerini anlatan Bahadır, "Devam eden yılın kışında da çok sert bir kış yaşadık. Hatırlarsanız Samsun özellikle ciddi anlamda bir kar almıştı. Bu yıl da leylekler erken göç etti. Biz bunu analizlere tabi tuttuk. Yüzde 90'ın üzerinde bir doğruluk oranı var. Bu doğruluk oranına baktığımızda ise bilimsel bir geçerliliği olduğunu bize gösteriyor. Yine bu yıl yaklaşık on gün leylekler erken göç etti. Peki bu sene ne bekliyoruz? Öngörümüz ne? Bu öngörü illa tutacak diye bir şey yoktur ama bu sene kışın sert geçme ihtimalinin oldukça yüksek olduğunu düşünüyoruz." diye konuştu.
Anadolu'da insanların iklime dair gözlem yaptığına ve bunu da takvimlendirdiğine işaret eden Bahadır, şunları kaydetti:
"Mesela hepimizin bildiği bir kavram 'kocakarı soğukları' var. 'Ayva çiçek açtı yaz mı gelecek' şarkılarımıza, türkülerimize konu olmuştur. Ayvanın çiçek açmasının esprisi burada, ayva sıcaklığı tam hissettiği zaman çiçek açar. Yani aslında son çiçek açan meyvelerden birisidir. Artık bu yazın bize geldiğini teyit eder. Bunları hep halkımız gözlemlemiştir. Bizim yaptığımız çalışma da gözleme dayalı bir çalışma. Bozyurt hocam ile birlikte leyleklerin göç etme zamanlarını gözlemleyerek bu çalışmayı yaptık ve bunu sürdüreceğiz. İklimin her şeyi, insanın yaşamını doğrudan ve dolaylı yoldan etkilemektedir. Mesela aşırı kar yağışı aynı zamanda bir berekettir. Karın çok yağması bir bereket ama sosyal yaşamı da etkileyen bir olumsuzluktur. Onun için önleminizi alırsanız, tedbirlerinizi alırsanız, olumsuzluğu az yaşarsınız...Biz olaya coğrafi açıdan bakıyoruz. Biz hayvan gözlemcisi değiliz ama bunu disiplinler arası bir araya gelerek yapabilirsek çok daha farklı sonuçlar, çok daha güzel projeler ortaya çıkabileceğine de inanıyoruz."
