Benodebehari Mukherjee'nin Kayıp Japon Stili Parşömeni
Santiniketan'da bir yolculuğa çıkaran sanatçınının kendisini resmettiği, büyüleyici bir eser; bir asır önce kör bir Hintli ressam Benodebehari Mukherjee tarafından boyanmış, 44 fitlik bir Japon stili el parşömeni, sonunda gün yüzüne çıktı. Bu tarihi parşömen, sanatçının doğduğu şehir Kalküta'da ilk defa halkın beğenisine sunuldu.
Santiniketan'ı Anlatan Parşömen
Eseri incelediğimizde, parşömende 20 yaşındaki Mukherjee'nin titizlikle mürekkep ve suluboya kullanarak kağıda aktardığı 22 insan figürü, 22 sığır, üç tavuk, bir köpek ve bir kuş bulunuyor. Bir ağacın altında oturan ve izleyiciyi Santiniketan'da bir yolculuğa çıkaran bir figürle başlayan eser, zaman ve mekân içinde devinimi resmediyor.
Sanatçının hayranlıkla aktardığı doğa detayları, bir zamanlar gür olan ağaç yapraklarının sonbahar kahverengisine dönüşümünden, kışın gelmesiyle birlikte “Khoai” adı verilen kanyon benzeri bir arazideki ıssızlığa kadar farklı mevsimlerin atmosferini yansıtıyor.
Sanatçının Dehasının İzleri
Önde gelen sanat tarihçilerinden Siva Kumar, bu parşömenin, "sanatçının yalnızlığı, incelikle ifade edilen ve sunulan bir izolasyon duygusu... Kendine acımadan ya da acı çekmeden hayatının bir durumu" olduğunu belirtiyor. Kumar'a göre bu parşömen, "Sanatçının ilerleyen yıllarda çiçek açacak dehasının tüm işaretlerini taşıyor".
Mukherjee'nin Sanat Eğitimi
Mukherjee'nin eğitim gördüğü Santiniketan'daki öğretmeni, Hindistan'ın en büyük sanatçılarından biri olan ve sanat okulu Kala Bhavan'ın başında bulunan Nandalal Bose idi. Mukherjee'nin öğrencileri de en az hocaları kadar ünlüydü. Bunlar arasında sanatçılar KG Subramanyan ve Somnath Hore, ve Oscar ödüllü film yapımcısı Satyajit Ray bulunuyor.
Mukherjee, eserlerinde Japon ve Çin sanatının etkisini taşıyor. Bu da büyük ihtimalle öğretmeni Bose ve ünlü şair Rabindranath Tagore'un Japonya ziyaretlerinden dönerken getirdikleri el yazması baskılardan esinlenmiştir.
Bu Eser Nerede?
Kalküta'daki Rasa Galerisi'nin sahibi Rakesh Sahni, parşömeni 2017'de bir koleksiyoncudan aldı. "Daha önce sergileyebilirdim.Ama pandemi nedeniyle üç yıl kaybettim." diyor Sahni.
Mukherjee'nin diğer parşömenlerinin reprodüksiyonları, Kalküta'daki sergide “Khoai”, “Köy Manzaraları” ve “Ormanda Manzaralar” adlarıyla sergileniyor. Bunlar arasında bir muz ağacının yarım daire şeklindeki çekirdeği üzerine resmedilmiş ve Londra'daki Victoria & Albert Müzesi'ne ait olan “Ormanda Manzaralar” da bulunuyor.
Mukherjee'nin en ünlü eserlerinden biri olan ve bir Çin-Hint kültürel çalışmalar merkezi olan Cheena Bhavan'ın duvarlarını süsleyen Ortaçağ Azizlerinin Yaşamları, neredeyse sekiz fit yüksekliğinde ve 80 fitlik muhteşem bir alana yayılıyor.
Mukherjee, ameliyat sonrası miyop olan gözünü kaybettikten sonra bile, kalan gözüyle görebildiği sürece duvar resimleri, kolajlar ve heykeller üretmeye devam etmiş, sanat yaşamını bu şekilde sürdürmüştür.
(İskender Kordu)
