Gazeteci Alaattin Aktaş'ın kamuoyuna duyurduğu enflasyon madde sepetiyle ilgili tartışmalar haftalardır devam ederken, Prof. Dr. İlber Ortaylı da konuyla ilgili düşüncelerini palaştı. Konuk olduğu Kafa TV'de 'TÜİK'e göre Türkiye'de kira 5 bin 884 lira' sözüne karşılık sert tepki göstererek, 'Yok ya beni aptal mı sanıyorsun? 5800 liraya artık bırakın burayı, Ankara'da bile hatta küçük bir yerde bile zor bulursunuz evi...' ifadelerini kullandı. İşsizlik ve enflasyon rakamlarının sorulması üzerine ise Ortaylı; 'Hayır hiç güvenilmez katiyen. TÜİK'in oynattığı kalem hakikati değiştirmiyor. Türk insanı meyveyi, sebzeyi neredeyse taneyle alıyor. Ben de öyle yapıyorum. Bir çok insan bu ürünleri alamıyor bile. Gıda yardımı yaptığımız insanlar var. Mesela zeytinyağı veriyoruz. Zeytinyağı bile artık insanlar için çok lüks. Evler ise korkunç pahalı. Gecekondu mahallelerindeki evlere 15 bin kira alıyorlar.' dedi.
ÇETİNKAYA AÇIKLAMASIYLA TEPKİ ÇEKMİŞTİ
TÜİK'in enflasyon sepetinde yer alan maddelerin fiyatlarının gündem olmasından sonra TÜİK'in haziran ayı enflasyon verilerine göre; uzman doktor muayenesi 33 lira 69 kuruş, ev kirası 5 bin 845 lira, yurt ücreti 457 lira olarak hesaplanmış, TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya da ezber bozan bir çıkışa imza atarak tepki çemişti. Çetinkaya enflasyonun yüzde 45 olması ile yüzde 75 olması arasında fark olmadığını ifade etmiş ve "Fiyatlar artıyor. 100 TL olan ürünün fiyatı bir yıl sonra 175 veya 145 TL olacak arasında can yakıcılığı açısından bir fark yok. Psikolojik olabilir belki. TÜİK Başkanı ve bir vatandaş olarak da söylüyorum, matematiksel bir gerçeklik" demişti.
'ÖNEMLİ BİR DAYANAK NOKTASI'
Aktaş, 'İşte TÜİK’in devlet sırrı gibi sakladığı madde fiyatları' yazısında şu ifadelere yer vermişti: "TÜİK, TÜFE kapsamındaki maddelerin fiyatını “Kamuoyu yanlış yorumluyor ve bu da yanlış anlamalara yol açıyor” gerekçesine sığınarak Nisan 2022’den sonra açıklamayı durdurdu. Mahkeme kararları bile bu kararın değişmesini sağlayamadı. TÜİK bu karartmayla da yetinmedi ve daha sonra tüm maddeler için ağırlık açıklamaya da son verdi.
Mevcut durumda fiyat değişimleri ve ağırlıklar ana harcama grupları itibarıyla açıklanıyor. TÜİK madde fiyatlarını vermediği gibi her bir madde için fiyat değişimini de gizliyor.
Ama... Arşimet yüzyıllar önce ne demiş: “Bana dayanacak bir yer gösterin, Dünya’yı yerinden oynatayım!” TÜİK’i kendi silahıyla vurmak!
Önemli olan bir dayanak noktası bulmak. O dayanak noktası da TÜİK’te... Verilerin üstü karartıldı ama tümüyle örtülmedi. (Aman yol göstermiş olmayalım!) Bazı veriler işte o dayanak noktasını oluşturuyor.
Her ne kadar TÜİK Nisan 2022’de son kez açıkladığı madde fiyatlarına artık haber bültenlerinde yer vermiyorsa da arşivler sağ olsun! O veriler bir yerlerde duruyor.
'GİZLEMEKTE HAKLILARMIŞ'
Tablonun nasıl okunması gerektiğine ilişkin küçük bir bilgi aktarayım.
Fiyatlar mal ve hizmetin niteliğine göre adedi gösterebileceği gibi, kilogram, tek yönlü bilet, litre ya da aylık hizmet kullanımı da olabilir. Örneğin tabloda ekmek fiyatı olarak yer alan 35 lira, kilogram fiyatına işaret ediyor. Cep telefonu görüşme ücreti aylık kullanım bedelini, özel okul ücretleri yıllık tutarı gösteriyor.
Gizlemekte haklılarmış; doktor muayenesi 34 lira, kira 6 bin lira, yurt ücreti 457 lira!
Tabloda yer verdiğim 100 kalem arasında öyle fiyatlar var ki, insan gerçekten inanamıyor. TÜİK bu fiyatlara bir açıklama, bir gerekçe getiriyor, getirmeye çalışıyor ama yine de bu fiyatlar inanılmaz!
'ŞİMDİ SIKI DURUN'
Hepimiz zaman zaman ihtiyaç duyuyor, doktora gidiyoruz. Haziran ayında bir uzman doktora gidip muayene olduğunuzda özel hastanede bile katkı payı olarak 1.000 lira civarında ödeme yapıyorsunuz. Doktorun muayenehanesine giderseniz ödediğiniz tutar 3 bin lirayı, 4 bin lirayı bulabiliyor.
Şimdi sıkı durun! TÜİK’e göre haziran ayındaki uzman doktor muayene ücreti ne kadar biliyor musunuz; 33 lira 69 kuruş. Yanlış yazmadım; 33 lira 69 kuruş, hadi yuvarlayalım 34 lira. Muayene ücreti Nisan 2022’de 28 lira 22 kuruşmuş ve iki yılı aşkın sürede yüzde 19 artmış!
Kedinizi, köpeğinizi veterinere götürdüğünüzde ödediğiniz ücret ise geçen ay itibarıyla 681 lira.
TÜİK’in verisi işte böyle! Uzman doktor muayenesi 34 lira, veteriner ücreti 681 lira."
