EYT'nin devlete maliyeti belli oldu. EYT ile ilgili açıklamalarda bulunan AK Parti Genel Başkan Vekili Mustafa Elitaş, 3 milyon kişinin emekli olmasını sağlayan EYT sisteminin 5 yıllık maliyetinin 300 milyar dolar olduğunu belirtti. Emeklilik sistemindeki adaletsizliklere değinen Elitaş, vatandaşın aklında soru işareti olarak duran konulara açıklık getirdi.
EYT ile ilgili çok önemli açıklamalarda bulunan İktidar ortaklarından Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AK Parti) Genel Başkan Vekili Mustafa Elitaş, düzenleme ile 6 Şubat depremini kıyasladı ve korkunç depremin imalat masrafının ise 60 milyar dolar olduğunu açıkladı.
EYT yasal düzenlemesini içeren 7438 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 03 Mart 2023 Tarihli ve 32121 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Emeklilik sisteminde "adaletsizliğe" değinen Elitaş, "Buradaki prim ödeyenler arasındaki dengesizlik arttığı için insanlar ne kadar prim ödüyorsa karşılığını almak istiyor. Emeklilik primlerini bir anda yaptığınız takdirde herkesin maaşında önlenemez bir fiyat artışı ve hayat pahalılığıyla karşılaşıyorsunuz" açıklamasında bulundu.
EYT sorunu nedir, nasıl ortaya çıktı?
EYT sorunu 1999 yılında yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklikle ortaya çıktı. İktidarda Bülent Ecevit başbakanlığında ANASOL-M olarak adlandırılan Demokratik Sol Parti, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Anavatan Partisi koalisyonu bulunuyordu. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli bu hükümette başbakan yardımcısıydı. Yasanın ana amacı erken yaşta emekli olma imkanının etkilediği sosyal güvenlik sistemini ıslah etmekti.
1999’daki yasa ile emeklilik yaşı nasıl değişti?
Kanun değişikliğiyle 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları değişti. Bu tarihten sonra emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık süresi ve prim gün sayısının yanında yaş şartı da geldi. Değişiklikten önce, emekli olabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısındaki koşulların karşılanması yeterliydi. Değişiklik öncesinde kadınlarda 20; erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün prim şartını yerine getirenler emekli olabiliyordu.
Kadın ve erkekte emeklilik yaşı kaçtı?
1999’daki değişiklikten önce 18 yaşında sigortalı işe başlayan bir kadın 38; erkek ise 43 yaşında emekli olabiliyordu. Sadece 5 bin gün prim ödemesi gerekiyordu. 5 bin gün prim ise yaklaşık 13,5 yıl aralıksız çalışma demekti.
Başka bir örnek hesaplama ise şöyle: 1 Temmuz 1994'te ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayan 1 Ocak 1972 doğumlu erkek işçi, çalışmaya başladığı dönemde yürürlükteki kanuna göre 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gününü tamamladığında emekli olabiliyordu. Bu işçi 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığı 1 Temmuz 2019'da 5000 prim günü varsa yaş koşulu aranmadığı için 47 yaşında emekli olabilecekti.
1999'daki değişikliğin ardından aynı işçi, çalışmaya ilk defa 1 Temmuz 1994'te başladığı için 25 yıl sigortalılık süresi, 55 yaş ve 5750 gün prim ödeme koşulunu yerine getirdiğinde emekli olabilme hakkı kazanabilir duruma geldi. Yani kanun değişikliği ile bu işçinin emekliliği 8 yıl ötelendi; 750 gün de fazladan prim ödemesi istendi.
