1453 yılında İstanbul'un Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra II. Mehmed tarafından camiye dönüştürülen ancak daha sonra bir süre müze olarak faaliyet gösteren Ayasofya, 24 Temmuz 2020 yılında tekrardan camii olarak faaliyet göstermeye başlamıştı. Peki Ayasofya Anlamı Ne? Ayasofya Ne Demek? sorularının cevaplarına gelecek olursak...
AYASOFYA NE DEMEK?
Orijinali Hagia Sophia olan bu kelimenin anlamı Eski Yunanca'ya dayanmaktadır. Hagia ya da günümüzdeki kullanımı ile Aya kelimesi "kutsal" anlamına gelir. Sophia yani sofya ise "bilgelik" manasına gelen bir sözcüktür. Sufi, sofist, sofistike gibi kelimeler de bu sözcüğe dayanmaktadır. Hatta felsefe sözcüğü de "philosophie" şeklindeki aslıyla sophia kelimesinden türemiştir ve "bilgelik seven" manasına gelir.
AYASOFYA ANLAMI NE?
Ayasofya Anlamı Ne? İşte cevabı:
Ayasofya sözcüğü bütününe baktığımız zaman "kutsal bilgelik, ilahi bilgelik" anlamına gelir. Bu ifade Ortodokslarda Tanrı'nın üç niteliğinden biri kabul edilir. Fatih ilçesine bağlı Sultanahmet semtinde yer alan Ayasofya Camii dünyanın sekizinci harikası konumundadır.
AYASOFYA 15 ASIRDIR AYAKTA
Tarihte 3 kez inşa edilen Ayasofya 15 asır ayakta kalmayı başardı.
Yunanların hakim olduğu (MÖ 660-MS 73) Byzantium şehrinde, bugünkü Ayasofya'nun bulunduğu yere yapılan dini yapı, Roma İmparatoru Septimius Severus tarafından tahrip edildi.
Roma İmparatorluğu hakimiyetindeki şehirde, I. Konstantin'in oğlu II. Konstantin tarafından 360 yılında aynı yere inşa edilen yapı, Hagia Sophia (Kutsal Bilgelik) olarak isimlendirildi. 1. Ayasofya, Doğu Roma İmparatoru Arkadios'un eşi Evdokia'nın Ayasofya önüne gümüş kaplamalı bir heykelinin dikilmesi üzerine çıkan ayaklanmada, yapılışından 44 yıl sonra büyük ölçüde yıkıldı.
Arkadios'un ardından başa geçen İmparator II. Theodosios tarafından mimar Ruffinos'a yeniden yaptırılan Ayasofya, 10 Ekim 415'te ibadete açıldı. 2. Ayasofya, 532'ye kadar şehrin en büyük kilisesi olarak varlığını devam ettirdi.
2. Ayasofya, I. Justinianus döneminde çıkan "Nika İsyanı" sırasında açılışından 117 yıl sonra 532'de yakılıp yıkıldı.
AYASOFYA CAMİİ OLDU
Osmanlı İmparatorluğu'nun 7. padişahı II. Mehmet'in 29 Mayıs 1453'te İstanbul'u fethiyle 916 yıl kilise olarak hizmet veren Ayasofya, camiye dönüştürüldü.
Fetihle birlikte "Fatih" unvanını alan Fatih Sultan Mehmet, fetihten sonraki ilk cuma olan 1 Haziran 1453'te cuma namazını Ayasofya'da kıldı.
Bizans'ın Ayasofya'ya verdiği değer, Osmanlı döneminde de devam etti. Osmanlı döneminde padişahlar Ayasofya'ya çok değer verdi, "Fethin Sembolü" olan Ayasofya'nın korunup yaşatılması için hiçbir fedakarlıktan kaçınmadı.
Fatih Sultan Mehmet, Ayasofya'yı camiye çevirdikten sonra en önemli gelir kaynaklarını aktardığı Ayasofya Camii Vakfı'nı kurdu.
Ayasofya'ya bir minber ve mihrap yaptıran Fatih Sultan Mehmet, ayrıca medrese, kütüphane ekletti. Ayasofya'nın ilk minaresi de Fatih Sultan Mehmet döneminde yapıldı. Hızla inşa edilebilmesi amacıyla bu minare tuğladan inşa edildi.
II. Beyazıt (1481-1512) camiye beyaz mermerden bir mihrap ve kuzeydoğu köşesine bir minare ekletti.
Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) fethettiği Macaristan'daki getirdiği iki kandili Ayasofya'ya hediye etti.
Ayasofya, II. Selim döneminde (1566-1574) yorgunluk ya da dayanıksızlık belirtileri gösterdiği için dünyanın ilk deprem mühendislerinden biri sayılan Osmanlı başmimarı Mimar Sinan tarafından eklenen dış istinat yapılarıyla takviye edilerek, son derece sağlamlaştırıldı.
Bu istinat yapılarıyla birlikte Sinan ayrıca kubbeyi taşıyan payeler ile yan duvarlar arasındaki boşlukları kemerler ile besleyerek kubbeyi iyice sağlamlaştırdı.
